liêm sỉ và bọn chuyên đặt điều nói xấu” thoạt nhìn có vẻ khó hiểu nhưng
khi hiểu ra thì lại là tất nhiên. Chưa đủ khả năng để thỏa mãn những nhu
cầu sơ đẳng của nhân dân, nền kinh tế Xô viết cứ mỗi bước đi lại đẻ ra
những khuynh hướng đầu cơ và sự cố ý làm giả. Mặt khác, những đặc
quyền của bọn quý tộc mới xui khiến quần chúng lắng nghe những “dư
luận chống Xô viết” tức là mọi lời phê phán, dù nói úp mở, về những nhà
cầm quyền độc đoán và tham nhũng. Vậy thì đây không phải là những bóng
ma của quá khứ, những tàn dư của một cái gì không còn nữa, nói tóm lại
không phải là tuyết của năm qua, mà là những khuynh hướng mới rất
mạnh, không ngừng phát triển về tích lũy cá nhân. Một đợt sóng sống thoải
mái dễ chịu ban đầu, nhẹ nhàng thôi, chính vì cái nhẹ nhàng của nó, không
làm yếu đi mà làm mạnh thêm những khuynh hướng ly tâm ấy. Những kẻ
không có đặc quyền ngấm ngầm cảm thấy cần tiết chế không nể nang lòng
tham lam của bọn chức sắc mới. Cuộc đấu tranh xã hội lại trầm trọng hơn.
Đó là nguồn gốc sức mạnh của quan liêu. Đó cũng là nguồn gốc của những
hiểm nguy đe dọa sức mạnh ấy.
Chú thích:
Thermidor (tháng nóng): thời kỳ phản cách mạng trong cách mạng tư
sản Pháp.
Vợ của Lênin.
Jacobin (đảng cách mạng trong cách mạng tư sản Pháp).
in lại trong Những Người Bônsêvich Chống Lại Stalin.
