toàn Liên xô. Chế độ hiện nay được hoàn toàn củng cố đang ổn định dần
dần. Những thói quen và tập tục cách mạng, trong gia đình và trong xã hội
Liên xô, nhường chỗ cho những tình cảm và phong tục đang ngự trị trong
lòng những nước gọi là tư bản. Các xô viết đang tư sản hóa”. Chúng tôi hầu
như không hề có gì để thêm vào lời bình phẩm đó.
Liên Xô Và Chiến Tranh
Nguy cơ chiến tranh chỉ là một trong những biểu hiện về sự lệ thuộc
của Liên xô đối với thế giới, và do đó, là một trong những luận chứng
chống lại tính không tưởng của một xã hội xã hội chủ nghĩa đứng riêng lẻ;
luận chứng khó đánh bại đó hiện nay đang xuất hiện ở hàng đầu.
Thiết tưởng rất khó dự kiến tất cả các nhân tố gây ra cuộc xô xát sắp
tới giữa các dân tộc; nếu có thể dự kiến được, sự xung đột quyền lợi sẽ
được giải quyết bằng sự dung hòa theo một lối kế toán ôn hòa nào đó. Có
quá nhiều ẩn số trong cái phương trình đẫm máu của chiến tranh. Dù sao
Liên xô được thừa hưởng những lợi thế lớn, vừa của quá khứ, vừa do chế
độ mới tạo ra. Kinh nghiệm cuộc can thiệp (của các nước ngoài) trong thời
kỳ nội chiến đã chứng minh diện tích của Liên xô, cũng như xưa kia đối với
nước Nga, tạo ra một ưu thế rất lớn. Nước Hunggary xô viết nhỏ bé bị lật
đổ trong vài ngày bởi chủ nghĩa đế quốc nước ngoài, với sự giúp sức của
tay độc tài không đúng lúc Belakun. Nước Nga xô viết, mặc dầu ngay từ
đầu bị tách khỏi vùng chung quanh nó, đã đề kháng ba năm với bọn can
thiệp; có những lúc vùng cách mạng thu lại gần bằng diện tích của đại công
quốc (grand duche) Môtcôvi thuở xưa; nhưng diện tích đó cũng được đứng
vững và sau đó chiến thắng.
Dự trữ nhân sự là lợi thế to lớn thứ hai. Dân số Liên xô tăng hàng
năm ba triệu người, đã vượt 170 triệu. Lớp thanh niên tới tuổi đi lính hiện
nay gồm 1.300.000 người. Một sự lựa chọn khắt khe nhất về thể chất và
chính trị cũng chỉ loại ra không hơn 400.000 người. Dự trữ, ước tính mười
tám hoặc hai mươi triệu người, trong thực tiễn có thể coi như vô tận.
Nhưng thiên nhiên và con người chỉ là nguyên liệu của chiến tranh.
“Tiềm lực” quân sự tùy thuộc trước hết vào sức mạnh kinh tế của Nhà