quyền sở hữu của giai cấp tư bản. Và để biến điều kiện ấy thành hiện thực,
chủ nghĩa phát xít lại đứng ở bên kia chiến lũy; “cái đó không thành vấn
đề”, Mutxôlini vội nói thêm như thế, và đúng, sẽ không thành vấn đề, bởi
vì tước quyền tư hữu của tư bản đòi hỏi những lực lượng khác, những cán
bộ khác và những lãnh tụ khác.
Việc tập trung các phương tiện sản xuất vào tay Nhà nước lần đầu
tiên trong lịch sử được thực hiện do giai cấp vô sản thông qua cách mạng
xã hội chứ không phải do bọn tư bản thông qua các đại xí nghiệp nhà nước
hóa. Một sự phân tích ngắn như thế đủ chứng tỏ những cố gắng để đồng
nhất chủ nghĩa kinh tế nhà nước tư bản với hệ thống xô viết là vô lý biết
chừng nào. Cái kia là phản động, cái này là một bước tiến quan trọng.
Tầng Lớp Quan Liêu Phải Chăng là Một Giai Cấp Lãnh Đạo?
Các giai cấp được xác định bằng vị trí của họ trong nền kinh tế xã
hội và trước hết là mối quan hệ với phương tiện sản xuất. Trong các xã hội
văn minh, pháp luật qui định các mối quan hệ về sở hữu. Sự quốc hữu hóa
đất đai, phương tiện sản xuất, vận chuyển và trao đổi và cả độc quyền ngoại
thương làm thành nền móng của xã hội xô-viết. Và thành quả ấy của cách
mạng vô sản xác định trước mắt chúng ta Liên-xô là một Nhà nước vô sản.
Do chức năng điều hòa và trung gian, do sự quan tâm duy trì tôn ti
trật tự xã hội, do sự lợi dụng bộ máy Nhà nước cho mục đích riêng của
mình, tầng lớp quan liêu xô-viết giống bất cứ tầng lớp quan liêu nào khác,
nhất là với tầng lớp quan liêu của chế độ phát xít. Nhưng nó cũng khác với
tầng lớp này bởi những nét có tầm quan trọng rất lớn. Chưa một chế độ nào
có một tầng lớp quan liêu có tính độc lập như vậy. Trong xã hội tư sản, tầng
lớp quan liêu đại diện cho các lợi ích của giai cấp có của và có học, nắm
trong tay một số lớn phương tiện kiểm soát các bộ phận quản lý. Tầng lớp
quan liêu xô-viết ngự trị trên đầu một giai cấp vừa mới thoát khỏi đói
nghèo và tối tăm và không có truyền thống chỉ huy và thống trị. Trong lúc
bọn phát xít, một khi đã tiến tới máng ăn, liên kết với giai cấp tư sản vì
những quyền lợi chung, bè bạn, hôn nhân, v.v…, tầng lớp quan liêu Liên-