CUỘC CÁCH MẠNG BỊ PHẢN BỘI - Trang 238

đồng rúp hứa hẹn làm sáng tỏ lĩnh vực bí mật nhất: lĩnh vực những thu thập
hợp pháp và bất hợp pháp của lớp quan liêu. Trong một nước bị bóp nghẹt
về mặt chính trị, sự lưu hành tiền tệ trở thành phương tiện mạnh mẽ huy
động những lực lượng đối lập, báo hiệu sự suy tàn của chủ nghĩa chuyên
chế “sáng suốt”.
Giữa lúc sự phát triển của công nghiệp và việc đưa nông nghiệp vào
diện kế hoạch đòi hỏi vấn đề đưa chất lượng lên hàng đầu, nhiệm vụ của
lãnh đạo trở thành cực kỳ phức tạp, giữa lúc đó tầng lớp quan liêu lại giết
chết tinh thần sáng tạo và ý thức trách nhiệm, là những yếu tố không có nó
không thể có tiến bộ về chất lượng. Những ung nhọt của chế độ khó thấy
hơn trong công nghiệp nặng, nhưng chúng ăn ruỗng, cũng như trong hợp
tác xã, công nghiệp nhẹ và công nghiệp thực phẩm, các nông trường tập
thể, các công nghiệp địa phương, tức là tất cả các ngành sản xuất gần gũi
với nhân dân.
Vai trò tiến bộ của tầng lớp quan liêu xô-viết trùng hợp với thời kỳ
tiếp thu buổi đầu. Cái công việc to lớn mô phỏng, lắp ghép, di chuyển,
thuần hóa được làm trên mảnh đất đã được cách mạng chuẩn bị. Cho đến
nay vẫn chưa đặt để vấn đề sáng tạo trong lĩnh vực kỹ thuật, khoa học hay
nghệ thuật. Người ta xây dựng những nhà máy khổng lồ theo những mô
hình nhập ngoại, dưới sự chỉ huy của lớp quan liêu, và phải trả giá, đúng
thế, gấp ba. Nhưng càng đi xa, người ta càng vấp phải vấn đề chất lượng và
vấn đề này thoát khỏi tay họ như một cái bóng. Sản xuất hình như bị đóng
bằng con dấu xám của sự thờ ơ. Trong kinh tế quốc doanh, chất lượng đòi
hỏi tinh thần dân chủ của những người sản xuất và những người tiêu dùng,
tự do phê bình và sáng kiến, toàn là những điều không đi đôi với chế độ
cực quyền đầy sợ hãi, dối trá và tán tụng.
Sau vấn đề chất lượng, còn những vấn đề khác phải đặt ra, lớn lao
hơn và phức tạp hơn, mà người ta có thể gom lại dưới đề mục “hành động
sáng tạo về kỹ thuật và văn hóa”. Một triết gia cổ đại nói sự tranh luận là
mẹ đẻ ra tất cả. Ở đâu không có sự va chạm ý kiến, không thể có sáng tạo
ra những giá trị mới. Chuyên chính cách mạng, chúng ta chấp nhận nó, bản
thân nó là một sự hạn chế tự do nghiệt ngã. Chính vì thế mà các thời kỳ