tư bản. Sự vận dụng những phương pháp xã hội chủ nghĩa vào những
nhiệm vụ tiền xã hội chủ nghĩa lúc này là cái nền của công tác kinh tế và
văn hóa ở Liên xô.
Đúng là Liên xô hiện nay, về lực lượng sản xuất, vượt các nước tiên
tiến nhất thời Mác. Nhưng trước tiên, trong cuộc thi đua lịch sử giữa hai
chế độ, phải nhìn những mức tương đối, chứ không phải những mức tuyệt
đối: kinh tế Xô viết so sánh với chủ nghĩa tư bản của Hitle, Banđuynh
(Baldwin) và Rudơven (Roosevelt), chứ không phải so sánh với Bitmác
(Bismarck), Panmecxtơn (Palmerston) và Abơraham Linhcôn (Abraham
Lincoln); hai là, sự gia tăng những nhu cầu của con người thay đổi căn bản
đồng lượt với sự phát triển của kỹ thuật toàn cầu; những người đương thời
với Mác không biết về ô tô, vô tuyến điện, máy bay. Thế mà xã hội chủ
nghĩa thời đại chúng ta sẽ không thể quan niệm được nếu không có sự sử
dụng tự do những cái hay ấy.
Để dùng từ ngữ của Mác, “giai đoạn thấp của chủ nghĩa cộng sản”
bắt đầu ở mức mà chủ nghĩa tư bản tiên tiến nhất đang tiến gần đến. Thế
mà chương trình thực tế của kế hoạch năm năm sắp tới của các nước cộng
hòa Xô viết chỉ là “đuổi kịp Châu Âu và Châu Mỹ”. Muốn tạo ra một hệ
thống đường nhựa và xa lộ trong những khoảng bao la của đất nước Xô viết
thì phải cần thì giờ và phương tiện nhiều hơn việc nhập từ Mỹ những nhà
máy ô tô sẵn sàng để sản xuất và việc chiếm lĩnh được kỹ thuật của họ.
Phải bao nhiêu năm để cho phép mọi công dân sử dụng được ô tô trong mọi
hướng không gặp những khó khăn về cung ứng xăng dầu? Trong xã hội dã
man, người đi bộ và người cưỡi ngựa là hai giai cấp, chiếc ô tô phân chia
xã hội không kém con ngựa để cưỡi. Chừng nào chiếc Pho (Ford) nhỏ nhắn
còn là đặc quyền của một thiểu số, mọi quan hệ và mọi tập quán của xã hội
tư sản vẫn còn tồn tại. Và Nhà nước, kẻ bảo vệ sự bất bình đẳng, vẫn tồn tại
với chúng.
Xuất phát từ lý thuyết mácxít về chuyên chính vô sản, trong tác
phẩm chủ yếu về vấn đề này (Nhà Nước và Cách Mạng) và trong chương
trình của đảng, Lênin chưa có thể rút ra hết những suy luận về tính chất của
Nhà nước, bị hạn định bởi điều kiện lạc hậu và tình trạng bị cô lập. Giải