động cá nhân và tiền lương cá nhân; và yếu tố kích thích lợi ích cá nhân đã
bị giết chết trong con người công nhân.
Những chỉ thị nghiêm khắc nhất về các tính toán kinh tế, chất lượng
sản phẩm, giá thành, năng suất lao động bị treo lơ lửng trong khoảng
không. Điều đó không hề ngăn trở những người lãnh đạo gán mọi thất bại
vào tội cố ý không thi hành sáu biện pháp của Stalin. Một sự ám chỉ thận
trọng nhất về lạm phát cũng trở thành tội ác. Các nhà cầm quyền cũng tỏ ra
thành thực như khi họ buộc tội các thày giáo đã sao nhãng việc vệ sinh
trong khi vẫn cấm các thày không được nêu lên việc thiếu xà-phòng.
Vấn đề số phận của đồng mạch đen đã nổi lên hàng đầu trong cuộc
đấu tranh của các nhóm trong đảng bônsêvích. Cương lĩnh của phái đối lập
(1927) đòi “sự ổn định tuyệt đối của đơn vị tiền tệ”. Yêu sách đó vẫn là chủ
đề quán xuyến (leitmotiv) trong những năm tiếp theo. Cơ quan báo chí của
phái đối lập năm 1932, viết: “chặn đứng lạm phát bằng một bàn tay sắt và
thiết lập lại một đơn vị tiền tệ vững chắc”, dù bằng giá một “sự thu hẹp
mạnh dạn việc đầu tư vốn…”. Những người ca ngợi “bước đi của rùa” và
những người siêu công nghiệp hóa hình như đổi vai trò cho nhau. Trả lời
cho sự khoác lác “tống cổ thị trường (việc mua bán) cho ma quỷ,” phái
chống đối đề nghị ủy ban kế hoạch nên đóng ở cơ quan cái bảng “lạm phát
là bệnh giang mai của nền kinh tế kế hoạch hóa”.
Trong nông nghiệp, lạm phát có những hậu quả không kém nghiêm
trọng.
Giữa thời chính sách đối với nông dân còn ưu đãi anh Kulak (phú
nông), người ta nghĩ rằng nhờ sự biến đổi nông nghiệp thành xã hội chủ
nghĩa, trên cơ sở của chính sách Tân kinh tế, sẽ diễn ra trong vài chục năm.
Lần lượt thu tóm các lĩnh vực dự trữ, bán, tín dụng, công cuộc hợp tác cuối
cùng sẽ xã hội hóa nền sản xuất. Tất cả đã mang tên gọi là “kế hoạch hợp
tác của Lênin”. Chúng ta biết, thực tế lại đi theo một con đường hoàn toàn
khác, nói đúng hơn, ngược lại, ấy là con đường tước đoạt bằng vũ lực và
tập thể hóa hoàn toàn. Không còn là vấn đề xã hội hóa tuần tự các chức
năng kinh tế khác nhau, dần dà theo những khả năng vật chất và tinh thần
cho phép. Sự tập thể hóa đã thực hiện như là phải thiết lập ngay tức khắc