những hệ thống “duy năng lượng học” (energetics) thường xuyên tới mức
người ta đã nhận xét một cách rất công bằng rằng:”Thế giới quan của người
kĩ sư có đặc điểm là thế giới quan duy năng lượng” (L. Brinkmann, Der
Ingenieur [Frankfurt, 1908], p.16). Chúng ta đã đề cập (pp. 77-79) tới biểu
thị đặc trưng này của “chủ nghĩa khách quan” duy khoa học, và ở đây
chúng ta không xem xét chi tiết lại vấn đề. Tuy nhiên, nét đặc trưng, sự lan
truyền, và ảnh hưởng mạnh mẽ của quan điểm này ra sao lại đáng để lưu ý.
E. Solvay, G. Ratzenhofer, w. Ostwald, R Geddes, F. Soddy, H. G. Wells,
những “nhà kĩ trị” cùng với L. Hogben chỉ là một vài trong số những tác
giả có ảnh hưởng ít nhiều đề cao vai trò thống trị của duy năng lượng học
trong những tác phẩm của mình. Có một số nghiên cứu về phong trào này
viết bằng tiếng Pháp và tiếng Đức (Nyssens, L’énergetique [Brussels,
1908]; G. Barnich, Principes de politique positive basée sur l’énergetique
sociale de Solvay [Brussels, 1918]; Shnehen, Energetische Weltanschauung
[1907]; A. Dochman, F. W. Ostwald’s Energetik [Bern, 1908]; và nghiên
cứu tốt nhất, Max Weber, “Energetische Kulturtheorien” [1909], tái bản
trong Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre [1922]), nhưng trong số
đó không có nghiên cứu nào thỏa đáng, và theo hiểu biết của tôi, không có
cuốn nào được dịch ra tiếng Anh.
Phần tác phẩm của Bavinck mà chứa trích đoạn trên trình bày cô đọng ý
chính của kho tư liệu khổng lồ, hầu hết bằng tiếng Đức, về “triết học công
nghệ” vốn đã được lưu hành rộng rãi, và trong số đó, E. Zschimmer,
Philosophie der Technick, 3
d
ed. (Stuttgart, 1933) được biết đến nhiều nhất
(Những tư tưởng tương tự thâm nhập khắp trong những tác phẩm nổi tiếng
của Lewis Mumtord, người Mĩ). Tác phẩm tiếng Đức này có tính chỉ dẫn
như là một nghiên cứu tâm lí, mặc dù ngoài ra còn về sự pha trộn buồn
thảm nhất của tính vô vị tầm thường và hành động vô cảm mà tác giả này
đã từng nghiên cứu kĩ. Đặc tính chung của nó là tình trạng hằn học đối với
tất cả những nghiên cứu kinh tế, việc cố gắng chứng minh sự tồn tại của
những lí tưởng kĩ thuật thuần khiết, và sự ca ngợi việc tổ chức cả tổng thể
xã hội theo cùng cái nguyên lí dùng để vận hành một nhà máy đơn nhất (Về
