cùa một cuốn chuyên khảo nào. Cuốn Enfantin của S. Charléty (Paris,1930)
chỉ đơn thuần là một tập hợp hữu ích những bài viết của Entantin với phần
giới thiệu sơ lược.
Xem H. Grossmann, “The evolutionist revolt against classical
economics”, Joumal ofPolitical Economy (tháng 10 năm 1943). Grossmann
cho rằng trong bài viết này tôi đã đánh giá quá cao tính sáng tạo của những
người theo chủ nghĩa Saint-Simon mà hạ thấp vị trí của bản thân Saint-
Simon. Tôi sẵn sàng nhất trí rằng gần như tất cả những yếu tố trong hệ
thống của họ có thể được tìm thấy trong những tác phẩm đã xuất hiện trong
khoảng thời gian Saint-Simon còn sống và kí tên ông (dù một phần được
viết bởi Comte và có thể là những người khác nữa); nhưng những bài viết
này bị lẫn lộn với những ỷ tưởng khác có phần trái ngược, điều đó khiến tôi
đánh giá thành tựu của một hệ thống chặt chẽ mà các môn đồ của Saint-
Simon xây dựng lên cao hơn so với đánh giá của Giáo sư Grossmann.
”Công trình của M. A. Comte... đã giúp cho nhiều người trong
chúng ta đến với học thuyết của Saint-Simon” (Doctrine de Saint-Simon,
Eỵposition, première année, ed. Bouglé và Halévy [Paris, 19241, p. 443).
Comte (trong một bức thư gửi G. d'Eichthal đề ngày 11 tháng 12 năm
1829) cho rằng những người theo chủ nghĩa Saint-Simon có ảnh hưởng
thậm chí còn lớn hơn: “Chắc ông biết rõ rằng chính tôi đã chứng kiến họ ra
đời, nếu không muốn nói rằng tôi đã hình thành nên họ (tôi hoàn toàn
không có ý tự đề cao mình!)... Những ý tưởng đầy tham vọng của các vị ấy
không gì khác hơn là một sự học đòi hay nói đúng hơn, một sự cải biên rất
tồi những quan niệm đã được tôi trình bày và họ đã làm hỏng chúng bằng
cách chen vào đó những quan niệm dị loại do vay mượn... từ Saint-Simon”
(E. Littré,Auguste Comte et la philosophie positive [Paris, 18631, p. 173-
74).
Producteur (1825), vol. 1, Lời nói đầu.
Về Bazard, xem W. Spuhler, Der Saint-Simonismus: Lehre und
Leben von Saint-Amand Bazard (Zurcher Volkswirtschaftliche
Porschungen, hg. V. M. Saitzew, no. 7) [Thuyết của St. Simon: Học thuyết
