chúng ta hoặc chính những người trong cuộc (tức những người có những
hành động mà chúng ta muốn giải thích) đưa ra về các hiện tượng đó;
những ý tưởng [thuộc loại thứ hai] này không phải là nguyên nhân hình
thành mà là các lí giải về các cấu trúc xã hội.
Khó khăn đặc thù của nhóm các ngành khoa học xã hội không đơn thuần
xuất phát từ việc chúng ta phải phân biệt giữa các quan điểm của những
người trong cuộc vốn đóng vai trò như là đối tượng nghiên cứu của chúng
ta và các quan điểm của chúng ta về các quan điểm đó, mà còn từ thực tế là
những người trong cuộc, vốn cũng là đối tượng nghiên cứu của chúng ta,
không chỉ hình thành các động cơ từ những ý tưởng mà còn hình thành các
ý tưởng về những kết quả không được dự định từ trước, phát sinh từ các
hành động của họ - những lí giải đại chúng về các cấu trúc hay các hệ thống
tổ chức xã hội (social structures or formations) mà chúng ta cũng mang
trong mình như họ và là thứ mà chúng ta tìm cách chỉnh lí và sửa đổi cho
phù hợp qua công việc nghiên cứu của chúng ta. Sự nguy hiểm của việc
thay thế “các sự thật” bằng “các khái niệm” (hay “các lí giải”) trong nhóm
các ngành khoa học xã hội và sự thất bại trong việc né tránh nó gây ra ảnh
hưởng tiêu cực cho nhóm ngành này không kém gì đối với nhóm các ngành
khoa học tự nhiên
; hơn thế, sự nguy hiểm lại biểu hiện dưới một hình
thức khác hẳn và sẽ là hời hợt nếu xem đó chỉ như là sự tương phản giữa
các ý tưởng và các sự thật. Sự tương phản thực sự là giữa một bên mà các ý
tưởng có ở những người trong cuộc vốn đóng vai trò như các nguyên nhân
hình thành một hiện tượng xã hội và bên kia là các ý tưởng mà thiên hạ
nhìn nhận về hiện tượng đó. Sự khác biệt rõ rệt giữa hai loại ý tưởng này
(mặc dù trong các ngữ cảnh khác nhau, sự phân biệt có lẽ phải tiến hành
theo những cách khác nhau)
có thể dễ dàng nhận thấy: các thay đổi quan
niệm của mọi người về một hàng hóa cụ thể mà chúng ta cho là nguyên
nhân dẫn đến một sự thay đổi mức giá của mặt hàng đó rõ ràng thuộc về
một phạm trù khác hẳn so với các ý tưởng cũng của chính những người đó
về các nguyên nhân của sự thay đổi giá cả hay về “bản chất của giá trị” nói
chung. Tương tự, các niềm tin và các ý tưởng khiến cho một số người
