với sự khác nhau về các đối tượng nghiên cứu cụ thể mà hai phương pháp
tiếp cận phải xử lí, và rằng để thấu hiểu bất kì hiện tượng cụ thể nào, dù là
trong tự nhiên hay là trong xã hội, cả hai loại kiến thức đều cần thiết như
nhau.
Việc lịch sử loài người liên quan tới các sự kiện hay tình huống đơn nhất
trong trường hợp chúng ta cân nhắc tất cả các khía cạnh liên quan đến việc
giải đáp cho một câu hỏi cụ thể về các sự kiện hay tình huống đó tất nhiên
không phải là một nét đặc thù gì cả của lịch sử loài người. Điều này cũng
đúng như thế khi chúng ta cố gắng giải thích một hiện tượng cụ thể trong
điều kiện chỉ cân nhắc đến một số lượng vừa đủ các khía cạnh - hay diễn
đạt theo cách khác, trong điều kiện chúng ta không chủ động lựa chọn chỉ
các khía cạnh của thực tại thuộc phạm vi mô tả của bất kì một trong số các
hệ thống những định đề nối kết với nhau (cái mà chúng ta gọi là những
ngành khoa học lí thuyết riêng biệt). Nếu tôi quan sát và ghi lại quá trình
lan dần của cỏ dại tại một khoảnh đất trong mảnh vườn của tôi trong vài
tháng mà không có bất kì sự can thiệp nhân tạo nào, thì điều này có nghĩa
là tôi đang mô tả lại một quá trình mà mọi chi tiết của nó có tính duy nhất
chẳng thua kém gì so với bất kì sự kiện nào của lịch sử loài người. Nếu tôi
muốn giải thích một khuôn hình bất kì nào đó của các loại cây khác nhau
xuất hiện tại bất kì giai đoạn nào của quá trình này, tôi cũng có thể tiến
hành tương tự bằng cách cân nhắc tới mọi ảnh hưởng liên quan tác động tới
những phần khác nhau tại khoảnh đất đó ở những thời điểm khác nhau. Tôi
sẽ phải xem xét đến những khác biệt của đất tại những phần khác nhau của
khoảnh đất đó, về sự khác nhau của bức xạ mặt trời, về độ ẩm, về các luồng
không khí v.v. và v.v. và để giải thích các ảnh hưởng của mọi yếu tố, tôi sẽ
phải vận dụng đến phần kiến thức về tất cả các sự kiện cụ thể đó, đến các
loại kiến thức khác nhau về lí thuyết vật lí, hóa học, sinh vật học, khí tượng
học và v.v. Kết quả của tất cả những điều này sẽ là sự giải thích về một hiện
tượng cụ thể. Và đấy không phải là một khoa học lí thuyết về việc cỏ dại
che phủ các khoảnh vườn như thế nào.
