- Đây là hồ Nước mắt mẹ. - Ông già đứng lên nhìn cháu, nói. - Nước
trong hồ là nước mặn. Khi bầu trời xanh, nước hồ cũng xanh, còn khi trời u
ám, nước cũng sẫm lại.
- Tại sao hồ lại có tên như vậy? - Tsanka hỏi.
- Vào thời xa xưa, kẻ thù đến vùng đất chúng ta. Để đuổi chúng đi, các
vị tiên tổ tập hợp lại trên núi Ertan-Kort, bàn tính rất lâu nhưng cuối cùng
không đi đến sự thống nhất nào, và họ quyết định mỗi người phải tự bảo vệ
tổ ấm của mình. Cũng chính vì vậy mà đỉnh núi ấy được gọi là Cái đầu ngu.
Nhân đây ta cũng nói thêm, cái sự cách biệt ấy của các dòng họ cho đâsến
bây giờ vẫn còn tồn tại… Ở đấy, có một gia đình trẻ, họ mới sinh đôi được
hai con trai. Người cha đã đứng lên chống lại kẻ thù để bảo vệ gia đình và
hy sinh trong trận chiến không cân sức. Khi đó, người mẹ phải giấu hai con
thơ trong khe núi, mặc quần áo của chồng rồi lao vào quân địch. Người mẹ
của những đứa con thơ chiến đấu một cách tuyệt vọng, nhưng kẻ thù cũng
không thể giết được bà ấy. Cuối cùng, kiệt sức vì mất máu, người mẹ gục
ngã xuống đất. Bọn giặc xúm lại, ngạc nhiên nhìn thấy bộ ngực đồ sộ của
bà bị thanh gươm chém ngang, và dòng sữa mẹ tuôn ra theo hai ống tay áo.
Kẻ thù suy đoán, các con thơ của bà chắc được giấu ở đâu đó, chúng tìm ra
và quyết định nhấn chìm hai đứa bé trong vũng sữa của người mẹ. Kẻ địch
ném hai đứa bé vào trong dòng sữa, chắc mẩm chúng sẽ bị sặc sữa mà chết.
Nhưng hai đứa con được tiếp thêm nguồn sinh lực của mẹ, trong giây lát
trở thành hai chàng tráng sĩ khổng lồ. Họ lao vào giết hết kẻ thù và hy sinh
anh dũng. Người mẹ chứng kiến tất cả mọi việc, than khóc thảm thiết và
cũng chết trong nỗi đau tột cùng… - Ông Baki-Haji lấy cây gậy chỉ vào
ngọn núi. - Kia là ngọn núi, hình mái đầu của người mẹ khóc than, bởi vậy
nó có tên là núi Đầu mẹ (1), còn những giọt nước mắt của người mẹ đã tạo
thành cái hồ, và nước ở đấy không bao giờ cạn, mặc dù ta không nhìn thấy
bất cứ dòng suối nào đổ vào hồ. Người ta bảo, cho đến tận bây giờ, người
mẹ vẫn còn khóc vì vẫn phải chứng kiến sự cách biệt giữa chúng ta… Cháu
có hiểu tại sao, trong các con sông Vashandaroi Thượng và Vashandaroi
