Người tiếp theo là ông Shapovalov. Một thoáng im lặng. Ông béo
nâng cặp kính lên, ngắm nhìn ông Shapovalov từ đầu đến chân.
- Anh bao nhiêu tuổi rồi? - Ông béo hỏi.
- Bốn tám.
- Khỏe mạnh chứ?
Ông Shapovalov im lặng nhún vai.
- Quay đằng sau xem nào… Thế… thế… Cúi xuống… nữa, nữa…
đừng ngại, cúi nữa xuống, - ông béo lấy cây gậy đập đập vào mông ông
Shapovalov. - Thôi… được rồi… Rừng.
Trong thâm tâm, Tsanka cảm thấy vui mừng khi người ta gọi mình là
“vàng”, chỉ mãi sau này anh mới hiểu, “vàng” nghĩa là vùng đất xa xôi
Kolyma (1), miền đất chết, lạnh lẽo và đóng băng vĩnh cửu. Còn “Rừng”
nghĩa là đi khai thác rừng, còn “Củi” - chẳng cần đoán làm gì, mọi việc đã
rõ…
-----
(1)Kolyma: vùng đất nằm ở thượng nguồn con sông cùng tên, miền
đông-bắc nước Nga, tiếp giáp với biển Okhotsk, nơi có nhiều mỏ vàng và
các khoáng sản khác, khí hậu cực kỳ khắc nghiệt.
Một cuộc sống mới bắt đầu. Chặng đường dài theo ngày, tuần, tháng.
Toàn phải đi bộ, rồi trên các toa chở gia súc, đi qua biển, lúc nào cũng trong
giá lạnh, nóng bức và đói khát. Đó là một cuộc sống đầy ắp bạo lực, nhạo
báng, sỉ nhục và hủy diệt. Nhưng dù có thế nào đi nữa thì đó cũng là cuộc
sống, bởi lẽ ngay cả trong những điều kiện tồi tệ nhất, không sao chịu đựng
nổi, con người vẫn muốn sống, muốn ăn, muốn ngủ, muốn nghĩ về tổ ấm
quê hương, về những người ruột thịt và về tự do… Còn con đường thì rất
