sau và không được ăn chiều. Đây là hình phạt nặng nề nhất trong năm đầu
tiên.
Đến cuối tháng Mười một, gió không còn thổi nữa. Vào lúc giữa trưa,
mặt trời mới bắt đầu chậm chạp nhô lên ờ đường chân trời cứ như là cố tình
trêu tức con người vậy. Băng giá mỗi ngày một mạnh. Trong các lán trại
trống hoác, vào lúc gần sáng khi lò sưởi đã tàn, cái lạnh không sao có thể
chịu đựng nổi. Mọi người ốm đau, chết dần chết mòn.
Những người tù như biến thành thú dữ, tất cả đều căm ghét lẫn nhau.
Chẳng ai thèm quan tâm đến ai, mỗi người chỉ nghĩ về bản thân. Tuy nhiên
Bushman, đôi khi trong lúc ăn sáng hay ăn chiều cũng tìm gặp Tsanka và
cho anh một ít thuốc lá sợi hay khúc bánh mì. Một lần Bushman đưa
Tsanka về cái buồng xép của mình, cho anh uống trà nóng, sưởi ấm, và điều
quan trọng nhất là cho anh một mảnh vải bạt. Tsanka dùng miếng vải ấy để
đắp hàng đêm, nó đã giúp anh chống chọi với giá lạnh. Tuy nhiên, chỉ sau
vài ngày, mảnh vải biến mất, và Tsanka phát hiện ra nó ở chỗ tên thủ lĩnh tù
thường phạm có biệt danh là “Phệ”. Chỗ nằm quan trọng nhất là ngay bên
lò sưởi, một bên là trưởng lán do lãnh đạo trại bổ nhiệm, bên kia là tên Phệ
với con chó cái của mình đắp chiếc chăn không biết lấy ở đâu ra, bên trên
lại thêm tấm vải bạt nữa.
Vào thời gian này Tsanka đã thích nghi với hoàn cảnh, nỗi tuyệt vọng
và bế tắc, cùng với những ý nghĩ màu hồng về quê nhà cũng biến mất dần.
Tsanka có cảm giác, cuộc sống ở đâu cũng chỉ như thế này, anh không thể
hình dung nổi một cuộc sống khác. Tsanka chỉ chờ đợi một điều - mùa hè
tới, thời tiết ấm áp và được ăn no hơn. Tsanka tin chắc, nếu sống qua mùa
đông, đến mùa hè anh sẽ được trả tự do, tất cả sẽ được thả. Các cấp lãnh
đạo cao nhất không hề biết về tình trạng lộn xộn và vi phạm luật pháp ở
đây. Đến mùa hè thì mọi việc sẽ được sáng tỏ, tất cả sẽ được trả tự do, còn
những kẻ bóc lột họ sẽ bị trừng trị. Giờ đây, Tsanka cũng như mọi người
khác, ban ngày thì cố làm theo sức của mình, còn ban đêm thì cố bò đến
