đâu đó rất xa với cuộc sống hiện tại. Ngày cũng như đêm, anh chỉ nghĩ đến
cuộc chạy trốn, tối ngủ mơ thấy hai người đang đi ở vùng cực bắc mênh
mông không bến bờ. Tsanka cảm thấy vất vả vô cùng, đôi chân rũ ra không
chịu nghe theo, miền đất này không có điểm kết thúc, cũng không có giới
hạn. Khi tỉnh dậy, Tsanka hoảng sợ toát mồ hôi hột, trằn trọc mãi cho đến
sáng với ý nghĩ, tại sao mình lại phải chạy trốn, mình cần gì cái nước Mỹ
ấy. Tsanka biết, đối với Bushman thì sống ở đâu cũng được, Moskva hay
nước Mỹ cũng thế thôi, đối với anh ta cả thế giới này là Tổ quốc. Thậm chí
ngay cả trong những câu chuyện dài lê thê, Bushman cũng không bao giờ
nhắc đến mẹ, đến mái nhà tổ tiên, nói gì đến vợ. Anh ta chỉ nghĩ đến cái
môn vật lý của mình, đến những phát kiến quan trọng, đến tài năng và sự vĩ
đại của mình. Bushman chẳng yêu ai, ngoài bản thân… Thế còn Tsanka
khốn khổ, anh định chạy đi đâu? Tsanka chỉ cần mỗi Tổ quốc của mình,
những rặng núi quê hương mình, chỉ muốn được nhìn thấy mẹ, cùng bà con
họ hàng và con cái. Làm sao anh dám nhìn thẳng vào mắt họ nữa? Họ sẽ
bảo anh là thằng hèn, là kẻ chạy trốn. Mà trong cái làng nhỏ xíu của mình
thì Tsanka biết trốn vào đâu được? Sớm hay muộn thì công an cũng sẽ đến
và tóm cổ anh lần nữa. Tốt hơn là anh nên cố gắng ngồi cho hết thời hạn,
có thể họ sẽ thả trước thời hạn cũng nên… Với những ý nghĩ nặng nề như
thế, lúc gần sáng Tsanka lại thiếp đi, khi giấc mơ đang ở đoạn ngọt ngào và
dễ chịu nhất thì anh nghe thấy tiếng búa gõ vào cái kẻng bằng thanh sắt
đường ray. Phải khó khăn lắm Tsanka mới ngồi dậy nổi và anh lại nhìn thấy
những khuôn mặt đáng ghét của đám tù nhân, cái bệ xí, khu nhà ăn bốc mùi
tởm lợm, những khuôn mặt vô cảm và ngây dại của những người bảo vệ, lại
nhìn thấy bệnh tật và những cái chết, là sự dửng dưng với tất cả mọi
chuyện. Bóng đêm, sự bế tắc, nỗi tuyệt vọng lại vây lấy Tsanka, anh lại
muốn chạy trốn, chạy đi đâu cũng được, chạy với ai cũng được, miễn là
không phải nhìn thấy bạo lực, độc ác và vô cảm.
Cuối tháng Tư, băng giá đã yếu hơn, gió mạnh không còn thổi nữa, thế
giới như lặng đi để chia tay với mùa đông và chuẩn bị đón mùa xuân và
mùa hè. Không khí thẫm đẫm niềm vui sống và trong tâm hồn Tsanka cũng
