hát những bài hát Chechnya. Có lần vào ban đêm, Madar, sau khi đã uống
khá nhiều, liền hỏi Tsanka:
- Ở đây, phía nào là phương Nam, phía nào là phương Bắc?
- Anh hỏi để làm gì? - Tsanka ngạc nhiên.
- Chúng ta cần phải cầu nguyện. Cần phải nghĩ đến Thượng đế!
- Anh biết không, Madar, trong cái chốn đáng nguyền rủa này, lẽ ra
Thượng đế phải nhớ đến chúng ta. Còn chúng ta, lẽ ra phải cầu nguyện và
nhớ đến Thượng đế từ trước mới phải.
Bất chấp mọi nỗ lực của Tsanka, một tháng sau Madar phải xuất viện.
Sau đó, Madar còn chạy đến trạm y tế đôi lần nữa, cơ thể tàn tạ, tiều tụy.
Vào một đêm, Tsanka phải lần đến khu lán trại, chấn chỉnh lại trật tự ở đó.
Mùa đông thứ hai hóa ra khắc nghiệt hơn nhiều. Hai, ba tuần liền bão
tuyết gầm rít. Sau đó, gió lặng, nhưng băng giá lại trở nên dữ dội. Năm đó
tuyết rơi dày đến mức suốt ngày đêm phải dọn tuyết trên đường đi trong
khu di dân, tuyết nhiều đến mức các tù nhân rất dễ dàng dùng tuyết đắp kín
bốn phía lán trại. Đây là vật liệu giữ nhiệt duy nhất bảo vệ chắc chắn các tù
nhân tránh khỏi những cơn gió buốt lạnh và băng giá. Thật ra, được cái này
thì mất cái kia, trong lán trại không khí rất ngột ngạt, ẩm ướt và hôi hám.
Mới vào đầu tháng Chạp nhưng nhiệt độ đã xuống tới âm sáu mươi
độ. Mọi sự liên lạc với đại lục bị gián đoạn. Trong thời tiết giá lạnh như
thế, trạm phát điện tại chỗ cũng không thể hoạt động được. Những đêm
đông kéo dài bao trùm bóng tối lên toàn bộ thung lũng.
- Âm sáu mươi độ. - Sáng sáng, người lính gác trên tháp canh được
sưởi ấm, gõ chiếc búa vào thanh sắt đường ray làm kẻng, hét to.
