Những cuộc chiến đi qua… Chỉ có những người may mắn sống sót
mới nói về chúng được. Chính vì thế mà họ nói về chiến tranh với một sự
dũng cảm giả tạo, tô vẽ lòng can đảm, chí oai hùng của bản thân. Thế còn
những người trẻ tuổi đã hy sinh dưới sức mạnh của vũ khí sẽ nói sao? Có lẽ
họ sẽ nói như những người mẹ của họ… Những cuộc chiến đi qua chỉ thu
hút sự chú ý của các nhà sử học, còn những cuộc chiến tương lai lại làm
thỏa mãn sự quan tâm của những người giàu… Nhưng dù sao đi nữa, nói về
những cuộc chiến đã đi qua, vào những thời xa xưa thì rất dễ, còn để trải
qua chiến tranh thì rất khó… Khi nào thì những cuộc chiến chấm dứt?
Tsanka được hưởng sự khoái lạc của tự do và hạnh phúc không lâu.
Chỉ vẻn vẹn có hai, ba ngày.
Ngay trong buổi chiều đầu tiên, khi Tsanka chưa kịp bước qua ngưỡng
cửa ngôi nhà cha mẹ thì tất cả dòng họ, dân làng quen biết đã ùa vào đầy
nhà. Chẳng để cho kẻ mới về kịp rửa ráy, nghỉ ngơi, nhìn ngắm người thân,
con cái, một đám đông hàng xóm láng giềng đã ùa tới đầy nhà, đầy sân và
khắp xung quanh, chỉ đơn giản là để chia sẻ sự cảm thông và thỏa mãn trí
tò mò. Họ đặt ra, quanh đi quẩn lại thì cũng chỉ từng ấy câu hỏi giống nhau.
Đám đàn bà, chủ yếu là khóc lóc, còn đàn ông thì tỏ ra thận trọng, ngạc
nhiên. Ai cũng cố chạm vào người Tsanka, trong bụng thầm mơ ước sẽ
được chia sẻ sự may mắn và niềm hạnh phúc sau chuyến trở về từ cái chốn
chết chóc như thế.
Niềm hạnh phúc của Tsanka không có giới hạn. Anh ngồi giữa người
mẹ khóc sụt sịt và cô em gái Kelika cười hớn hở, cạnh đó là cậu em trai
Basil trong tư thế rất trịnh trọng. Cô vợ Dikhant chạy lăng xăng xung
quanh, thỉnh thoảng liếc trộm ông chồng bất ngờ trở về và không giấu nỗi
niềm hân hoan của mình, lúc thì khóc nức nở, lúc thì cười mãn nguyện, để
lộ ra cả mấy chiếc
răng giả.
