"Tôi đã nói chuyện với một phụ nữ đã sống ở Auschwitz. Chúng tôi gặp
nhau đến 20 lần nhưng câu chuyện của chúng tôi không bao giờ đi đến đâu. Chị
ấy như một khối đá. Phải mất một năm rưỡi. Rồi một ngày kia chị ta đã kể: “tôi
đã trao em trai tôi cho mật vụ Đức (Gestapo) Chị ta đã bầy chuyện và sai em đến
nhà cầm quyền để xin phép. Họ đã bắt người em vì anh ta là người Do Thái, chị
cảm thấy là chị đã giết chết em trai mình”.
Chúng tôi đã ngồi trong phòng làm việc của Dror, nó là một căn nhà nhỏ
dành cho ông ta sử dụng để viết sách và làm công tác thông tin báo chí của cộng
đồng. Dror mặc một bộ đồ jean rộng thùng thình, khoác một cái áo gió và mang
đôi kính gọng đen. Các bức tường phủ đầy những báo chí, những ghi chú và các
nhân vật tiêu biểu của những năm gần đầu thời lập quốc Ben-Gurion, Yitzhak
Rabin, Yitzhak Sadeh, nhà lãnh đạo đầu tiên của Palmach và cả những bức ảnh
của các cháu của ông. Ở trên máy vi tính cũ kỹ của ông, có nhiều đồng hồ bị hư,
ông sắp chúng thành hàng. Ông ta nói: "Tôi sẽ không vất bỏ chúng đi. Chúng
nhắc nhở cho tôi rằng thời gian trôi qua nhanh". Tuy nhiên, chúng tôi đã ngồi ở
đó hàng giờ, cửa đóng kín. Ông ta kể những câu chuyện. Câu chuyện này dẫn dắt
câu chuyện kia. Chúng vượt ra khỏi vấn đề chính yếu. Chúng tôi như đang bước
đi ngẫu nhiên qua những bãi tha ma quá khứ của Israel, dừng lại đâu đó để nhìn
vào những hàng chữ viết trên bia mộ. Chúng tôi vừa nói chuyện về các trại tập
trung, những khu kiều dân biên phòng, về người Ả Rập, về Palmach, những
người sống sót, việc thành lập Tel Aviv, về đất nước Lebanon, vừa dùng một loại
vang đỏ hảo hạng, nước bưởi, cá mòi và bánh quy.
Dror nói "Tôi sinh ra ở Israel. Nỗi sợ đầu tiên của tôi là những người Ả Rập.
Vào năm 1929, lúc tôi được hai tuổi rưỡi. Tôi nhớ là mẹ tôi đã ôm chặt tôi vào
ngực và chạy đến một tòa nhà khi nghe tin là người Ả Rập ở Jenin sắp tấn công
chúng tôi.
Tôi còn nhớ tình trạng bất ổn đó xẩy ra vào năm 1936. Tôi khiếp sợ. Sự tổn
thương của tôi nếu có thì đó là người Ả Rập chứ không phải là người Ba Lan hay
người Đức".
