Nhưng họ biết vẫn chưa đến lúc hạ xuống những bản đồ Palestine thêu các
hàng chữ: "Vì những người đã tử đạo vì mảnh đất của những trái cam buồn
tủi này... Và cho những người chưa được tử đạo".
★
Để bắt đầu hiểu Palestine trước hết bạn phải đến các ngọn đồi ở Al-
diffeh al-Gamrbiyych, Bờ Tây. Hãy đi tìm các ngôi nhà bằng đá tại các
làng, đi qua các giếng nước và các thung lũng được Kinh thánh nói đến,
nhìn những phụ nữ Palestine bận đồ thêu các biểu tượng lịch sử bộ tộc của
họ và ngắm những nông dân lao động trên các sườn đồi trồng ôliu từ thời
rất xa xưa.
Đây là chất liệu giúp nhớ lại Palestine; đây là những hình ảnh thi ca
của Palestine. Các bài viết của những người Palestine lưu vong nói rất cảm
động về mùi hương đặc biệt của za'ntar, thứ cây xạ hương mọc nhiều tại
đây; hương vị đặc biệt của món mansaf của thời bà nội của họ, một món
cháo cừu với nước sữa chua; vị ngọt của các quả vải; nét duyên dáng đơn sơ
của các ngôi nhà đá với các trần vòm bên trong; tính hiếu khách chân thành
của các gia đình Palestine; sự thân mật đầm ấm của các nghi lễ tôn giáo; sự
khôn ngoan tự nhiên của các câu ngạn ngữ và tính cảm hứng tự nhiên của
thổ ngữ Ả Rập địa phương. Người nông dân Palestine, fellah, là biểu tượng
cao cả của bản sắc dân tộc, người giữ đất và bảo vệ ký ức về Thiên đàng Đã
Mất của Palestine.
Gaza có thể là đất của những trái cam buồn tủi, nhưng Bờ Tây là đất
của cây ôliu, biểu tượng cơ bản của đời sống nông dân. Nó biểu thị cả sự
tiếp nối các nền văn hóa đã qua trên các ngọn đồi này lẫn bản sắc đặc thù
của người nông dân địa phương Palestine.
Trong các cuộc đấu tranh giữa Israel và Palestine, quân đội Israel
thường có thói quen nhổ sạch các cây ôliu để tỏ dấu trừng phạt. Các người
