Trong gần hai tiếng đồng hồ, với những trang sổ tay nhuốm
đất lem nhem, với giọng nói buồn buồn như dứt ruột, như một lời
tâm sự chân thành và đau xót, cả một chút phẫn nộ, trầm uất, anh
đã nói hết tất cả mọi điều mình nghe thấy, nhìn thấy và cảm
thấy. Anh nói về cách thức quan liêu đến thối rữa trong quản lý,
về thói duy lý ngớ ngẩn chỉ cốt làm lấy được, lấy thành tích trong
khai hoang, trong trồng mới, trong các công đoạn chăm sóc, tưới
bón, trong cả kỹ thuật cạo phá, cạo ẩu… dẫn đến hơn ngàn héc ta cao
su đang trở thành hơn ngàn héc ta đất chết. Anh nhấn mạnh đến
sự sa sút, đến kinh ngạc về thể chất của một số không ít những
cán bộ tự cho mình cái quyền được sống ung dung, sống trưởng
giả như những ông vua con trên cái dạ dày trống rỗng của thần dân.
Sự sa sút về chất này làm nảy nòi ra hàng loạt những tiêu cực,
những tệ nạn không thể hiểu nổi mà báo chí đã không ngớt đề cập
đến như nạn ăn cắp mủ, ăn cắp gỗ đến mức trắng trợn, công
khai (anh vui vẻ kể lại chuyện anh chàng lái xe đổ nước suối vào
bồn hôm rồi…) gian dối hàm lượng, gian dối tiêu chuẩn gạo
mắm, thuốc men của trên phát xuống khiến cho người thợ nhìn
nông trường như nhìn vào địa ngục, nhìn cán bộ đảng viên như nhìn
vào một lũ quan tham, cậu trời, chẳng khác gì đám chủ đồn điền
tây tàn ác ngày xưa…
- Vậy mà chúng ta đã từng có những ngày bám trụ, đóng quân
trong những cánh rừng cao su này và được bà con làm cao su nuôi
nấng, che chở! – Ngừng một chút, nhìn sâu vào mắt từng người,
anh nói tiếp, vẫn bằng cái giọng hiu hắt như không phải nói cho ai
nghe mà chỉ nói với chính mình – Các đồng chí hãy một lần thử
xuống tới tận từng người công nhân xem họ sống, họ nghĩ về
chúng ta như thế nào! Buồn lắm… Dốt nát, phè phỡn, mèo chuột,
nhậu nhẹt, trù dập, xểnh ra là xà xẻo, động tí là lập băng này, kíp nọ
chơi xấu, hất cẳng nhau, kiến thức về trồng cây thì nghèo nhưng
