Camilo mang theo ít trang bị hơn. Che lúc nào cũng mang theo rất nhiều,
anh ấy cứ khăng khăng đòi mang theo mấy quả mìn chống tăng. Thậm chí
có lúc anh ấy còn đề xuất sử dụng phương tiện cơ giới trong tấn công, và
anh ấy làm như vậy thật, tôi cũng chấp nhận cho anh ấy làm thế, nhưng khi
họ bắt đầu tới được khu vực đó thì một cơn bão khủng khiếp ập tới - những
trận cuồng phong tối tăm mặt mũi, mưa như quất vào mặt mang theo lũ lớn,
nước sông dâng rất cao lầm hai bờ sông bị sạtất nhiều. Vậy mà cả hai thê
đội phải đi qua những đồng bằng xung quanh Camaguey, tức là hành quân
hơn 400 cây số, khoảng 250 dặm, qua vùng lãnh thổ mà bất kỳ lúc nào cũng
có thể bị máy bay của Batista tấn công. Đó là khu vực mà phong trào ngày
26 tháng 7 còn rất yếu. Cả đoàn quân suýt nữa thì chết đói, ông có thể biết
rõ hơn về những chi tiết đó trong những gì mà Camilo và Che đã viết.
Những chiến sĩ cách mạng đó đã lập một chiến công cực kỳ hiển
hách, phải đương đầu với kẻ thù có bộ binh cơ giới và không quân, vậy mà
họ vẫn chiến thắng rất vẻ vang - cho dù phải hành quân qua những vùng
đồng bằng và đầm lầy nguy hiểm đó. Và chính trong những điều kiện khó
khăn gian khổ như vậy họ đã giành được những chiến thắng quan trọng. Tôi
xin nhấn mạnh đó quả là những chiến công hết sức vẻ vang, và họ đã miêu
tả lại rất chi tiết. Camilo viết một bản báo cáo hành quân rất chi tiết và
chính xác, còn Che cũng ghi lại tất cả trong nhật ký chiến dịch của anh ấy.
Về sau anh ấy xuất bản những câu chuyện đó trong một cuốn sách mang tựa
đề Những trận đánh từ một cuộc Chiến tranh Cách mạng, vì anh ấy có thói
quen ghi chép lại tất cả những gì đã xảy ra, và phải công nhận anh ấy có tài
năng kể chuyện rất sinh động - đơn giản, súc tích. Cuốn nhật ký sau này của
anh ấy trong thời gian ở Bolivia cũng là một tuyệt tác về tính khái quát và
súc tích.
Tôi xin phép ngắt lời một chút để hỏi ông điều này: khi nào thì ông
quyết định tất cả mọi người sẽ để râu như một biểu tượng của cuộc Cách
mạng?
Câu chuyện về những bộ râu của chúng tôi lại vô cùng đơn giản: tất
cả xuất phát từ hoàn cảnh khó khăn mà chúng tôi phải trải qua khi sống và
chiến đấu du kích trong vùng rừng núi. Chúng tôi không hề có bất kỳ con
