Ông có tâm đắc với nỗ lực nào của Gorbachev khi cải tổ Liên Xô
không?
Ông nghe này, có những thời điểm khi Gorbachev làm lãnh đạo tôi
không đồng tình với những việc ông ấy làm. Vào thời kỳ đầu, tôi đồng tình
với quan điểm áp dụng khoa học vào sản xuất của ông ấy theo phương
châm nâng cao năng lực sản xuất chuyên sâu ở các công xưởng chứ không
phải tập trung phát triển ào ào số lượng các nhà máy - quan điểm này đã
được thử nghiệm; đã cho kết quả; người ta phải phát triển trên cơ sở sản
xuất chuyên sâu. Càng áp dụng công nghệ chuyên sâu thì năng lực sản xuất
càng gia tăng ngày càng mạnh - không ai có thể phủ nhận điều này. Ông ấy
cũng phản đối những nguồn thu không có nguồn gốc từ lao động. Đó là
những lời lẽ của một nhà cách mạng xã hội chủ nghĩa chân chính.
Đó là những phát biểu đầu tiên của Gorbachev, và lúc đầu chúng tôi
thấy ông ấy là con người tốt - ông ấy còn phản đối thói nghiện rượu và tôi
cho rằng việc đó là đúng. Ý tôi muốn nói rằng, đó là việc làm không hề dễ
dàng và sẽ phải mất một thời gian dài vì người Nga từ lâu đã sản xuất rượu
vodka. Tôi đã nói thẳng điều này với ông ấy. Đó là những việc làm tôi ủng
hộ.
Tôi còn giải thích với ông ấy rằng Liên Xô cần mở rộng quan hệ với
các đảng khác - cần cho họ thoải mái lên tiếng hơn - không chỉ giới hạn ở
các đảng cộng sản (ở các nước khác nhau) mà cần phải quan hệ cả với các
phong trào cánh tả, các phong trào tiến bộ.
Có phải họ có thái độ bá chủ với các đảng ủng hộ Chủ nghĩa cộng
sản Xô viết?
Tôi không muốn chỉ trích những người đã thuộc về quá khứ lịch sử để
làm vui lòng giai cấp tư sản hay chủ nghĩa đế quốc. Nhưng cũng thật ngớ
ngẩn nếu tôi không nói ra những điều mà mình có quyền được nói. Đúng
vậy, ở Liên Xô có truyền thống lãnh đạo chuyên chế, tôn sùng yếu tố tinh
thần, tư tưởng phong kiến thích lạm dụng quyền lực nhất là thói quen áp đặt
với các nước khác và các đảng khác.
Hơn bốn mươi năm chúng tôi duy trì quan hệ với các phong trào cách
mạng ở châu Mỹ La-tinh - quan hệ rất gần gũi. Trong đầu chúng tôi chưa
