bao giờ xuất hiện ý tưởng bắt họ phải làm cái này, phải làm cái kia. Và rồi,
thời gian trôi đi chúng tôi nhận thấy rằng các phong trào cách mạng đó
cũng rất sốt sắng muốn bảo vệ đặc quyền, đặc lợi của họ. Tôi còn nhớ
những thời khắc vô cùng quan trọng: Khi Liên Xô sụp đổ, rất nhiều người
cảm thấy hoang mang, chúng tôi - những người cách mạng Cuba cũng vậy.
Nhưng chúng tôi biết mình phải làm gì. Các phong trào cách mạng khác
cũng phải tập trung sức lực cho cuộc chiến đấu của họ. Tôi không muốn nói
cụ thể ai, người nào mà chúng ta chỉ đang nói chuyện về những phong trào
hết sức nghiêm túc. Trong tình thế tuyệt vọng đó, trước sự sụp đổ của Liên
Xô, chúng tôi tự hỏi mình liệu nên tiếp tục chiến đấu hay thỏa hiệp với các
lực lượng đối lập để tìm kiếm một nền hòa bình mặc dù biết rõ nền hòa bình
đó sẽ đi đến đâu.
Tôi đã từng nói (với những phong trào đó), “Các anh không nên hỏi ý
kiến chúng tôi; chính các anh mới là người phải tiếp tục chiến đấu hay phải
chết chứ không phải chúng tôi. Chúng tôi biết các anh chuẩn bị làm gì,
nhưng các anh phải tự quyết định cho mình. Chúng tôi ủng hộ quyết định
các anh đưa ra”. Sự tôn trọng các phong trào khác thể hiện rõ nét nhất ở đất
nước chúng tôi. Không hề có sự áp đặt - trên cơ sở kiến thức, kinh nghiệm
và sự tôn trọng hết mức của chúng tôi đối với Cách mạng - quan điểm và ý
kiến chủ quan của chúng tôi. Lúc đó không hề nghĩ đến những cái lợi và cái
hại mà quyết định của họ mang lại đối với cách mạng Cuba: “Các anh tự
quyết định”, chúng tôi nói như vậy. Và họ đã làm như vậy - mỗi người, vào
thời điểm quyết định đều phải lựa chọn con đường riêng cho mình.
Ông có biết Boris Yeltsin không?
Có. Tôi đã từng gặp Boris Yeltsin, ông ấy là bí thư xuất sắc của Mát-
xcơ-va, đã đưa ra được rất nhiều những ý tưởng hay: Dự định giải quyết
nhu cầu của người dân thành thị, sự phát triển thành phố này. Ông ấy rất
nhấn mạnh việc gìn giữ các di tích lịch sử của thành phố - tôi khuyên ông
ấy không nên phá hủy những di tích đó. Yeltsin có ý tưởng tạo ra nhà kính
đáp ứng nhu cầu của người dân Mát-xcơ-va; ông ấy rất nghiêm khắc và yêu
cầu cao với các thành viên ban lãnh đạo của Đảng, chúng tôi in tất cả các
bài phát biểu của ông ấy vì ông ấy phê bình rất mạnh mẽ những khuyết
