thời điểm đó chúng tôi đánh giá rất cao tư tưởng tiến bộ của ông ấy. Việc
này diễn ra trước thảm họa (Liên Xô) tan rã.
Quan hệ của ông với Gorbachev thế nào?
Cũng tương tự như trường hợp với Yeltsin. Quan hệ của chúng tôi với
Gorbachev rất tốt. Raul biết ông ấy từ nhiều năm trước; cậu ấy gặp
Gorbachev khi sang thăm Liên Xô và có quan hệ rất thân tình với ông ấy.
Tôi cũng nói chuyện với Gorbachev vài lần và đã từng gặp mặt ông ấy.
Gorbachev rất thông minh, đó là một trong những tính cách của ông ấy. Với
chúng tôi, ông ấy rất thân thiện, cư xử như những người bạn, và thực sự là
ông ấy rất tôn trọng Cách mạng Cuba. Trong thời gian ông ấy nắm quyền ở
Liên Xô, Gorbachev đã làm tất cả những gì có thể vì lợi ích của Cuba và
không hề làm tổn hại đến quan hệ của chúng tôi. Một con người rất tài ba,
có những dự định rất hay bởi vì tôi cho rằng Gorbachev chỉ muốn nỗ lực để
hoàn thiện chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô - thực sự tôi không hề nghi ngờ gì
điều đó.
Nhưng ông ấy không tìm được lời giải cho những vấn đề lớn của đất
nước. Rõ ràng là ông ấy có vai trò rất quan trọng trong sự kiện Liên Xô tan
rã, và sự tan rã dây chuyền sau đó. Ông ấy không thể ngăn chặn được nó;
không biết phải làm thế nào để bảo vệ Liên Xô, duy trì một đất nước khổng
lồ, quyền lực khổng lồ. Ngược lại, chính những sai lầm và yếu kém của ông
ấy sau này đã góp phần làm cho Liên Xô sụp đổ. Như tôi đã nói, chúng tôi
khuyên ông ấy nên mời đảng cộng sản các nước và các phong trào cánh tả,
phong trào tiến bộ trên thế giới tham gia Đại hội đảng và các dịp kỷ niệm
của họ. Khi thiên tai hoành hành, ông ấy gọi điện và trợ giúp chúng tôi -
hành động rất cao thượng. Họ thực hiện chính sách, như tôi đã nói trên cơ
sở tập trung cho sản xuất chuyên sâu.
Họ bắt đầu nhượng bộ các vấn đề chính trị quốc tế, nhượng bộ về
chiến lược, mọi thứ, và rồi một ngày, Gorbachev hói ý kiến Feliple
Gonzalez và Đảng công nhân xã hội Tây Ban Nha xin lời khuyên. Chính
ông ấy nói với tôi điều này trong một lá thư. Vào thời điểm đó tình hình của
ông ấy rất phức tạp. Ông ấy rất kinh ngạc khi nhận ra điều này nhưng tôi thì
