tội. Thực lòng, đến bản thân tôi cũng chưa bao giờ nghe nói cậu ta là nhà
thơ vĩ đại cả. Chỉ nghe nói chúng tôi đang bắt giam một người nào đó vừa
biết chút ít về thơ ca vừa hơi điên. Còn đối với tôi, nhà thơ vĩ đại phải là
những con người như Federico Garcia Lorca
[307]
.
Ông cũng cần phải định nghĩa rõ ràng “một nhà thơ vĩ đại” là gì. Nếu
một nhà thơ vĩ đại là kẻ xa rời luân lý, phản bội đất nước mình, sống bằng
tiền của kẻ thù với đất nước mình, những kẻ muốn bỏ đói đến chết cả đất
nước này, muốn phá hủy cả đất nước này, thì mặc dù người ta cố tình dùng
những lời hoa mỹ để thêu dệt lên nhưng cá nhân tôi thì không bao giờ cho
rằng ông ta là nhà thơ vĩ đại. Theo tôi, nhà thơ vĩ đại phải là Jose Marti,
người sẵn sàng hy sinh cả cuộc đời mình; Antonio Machado, Federico
Garcia Lorca, Miguel Hernandez
[308]
, những người sẵn sàng quên mình
khi bị người ta săn đuổi, sẵn sàng đương đầu với chủ nghĩa phát xít, bởi vì
để trở thành một nhà thơ vĩ đại thì những lời lẽ đẹp đẽ, hoa mỹ là chưa đủ.
Tôi chưa đọc bài thơ nào của Raul Rivero cả; tôi không thể bình luận
gì về tác động từ những lời lẽ của cậu ta.
Ông chưa đọc bài thơ nào của Raul Rivero sao?
Chưa, nhưng thực sự, tôi còn rất nhiều nhà thơ khác để đọc! Ở đất
nước này có hàng nghìn nhà thơ hay mặc dù họ chưa được coi là nhà thơ
nổi tiếng thế giới và cũng chưa may mắn được nhận bức tượng công nhận là
“nhà thơ vĩ đại”. Vkỹ thuật thì tôi không thể đánh giá được, nhưng về mặt
đạo lý thì tôi có thể, và tôi cũng có quyền nói rằng sẽ không có loại thơ nào
mà lại không gắn với luân thường đạo lý. Thơ ca là thứ mang tính chất đạo
lý rất đậm nét, còn hơn cả tiểu thuyết. Tiểu thuyết có cốt truyện, trong khi
đó thơ ca nặng về xúc cảm. Tôi còn nhớ trường hợp Valladares
[309]
ngờ trở thành “nhà thơ của thế giới”.
Armando Valladares, vụ nổi tiếng; ông ấy bị cầm tù ở đây.
Đúng vậy; ông ta bị tù vì tội khủng bố, đúng ra là vì tội đánh bom. Có
hai người liên quan; người kia trẻ hơn và chúng tôi không buộc tội cậu ta vì
cậu ta còn quá trẻ, nhưng Valladares thì bị buộc tội. Đó là những ngày sau
