người Ấn và người Hồi. Hình như chính-phủ Anh có ý nâng đỡ người Hồi,
để kéo dân Hồi về phe mình, làm cho họ nghịch với người Ấn.
Cam-Địa đi tới kết luận là ngày nào mà người Anh còn có mặt ở Ấn để
xui nguyên dục bị, thì người Ấn và người Hồi còn chia rẽ nhau mãi mãi.
Vậy thì, trái với điều ông vẫn thường tuyên bố, sự hoà giải Ấn-Hồi đáng lẽ
phải là điều kiện thành công của nền tự trị, thì lại là kết quả của nền tự trị
đó.
Cam-Địa vẫn thường khuyên người Ấn nên đối đãi với người Hồi thiểu
số một cách nhân nhượng hơn, Vì thế nhiều người Ấn có ý trách ông là thân
Hồi.
Năm 1925. ông cũng dự nhiều cuộc tranh biện về vấn đề sinh dục. Ông
công nhận rằng một nguyên nhân sự nghèo khổ thảm thương của dân tộc Ấn
là dân số hàng năm tăng gia quá nhiều (5 triệu một năm). Vậy phải kiểm
soát sự sinh đẻ. Nhưng ông cực lực phản đối phương pháp khoa học của
người Âu. Ông chỉ công nhận sự kiểm soát bởi chính mình, sự kiểm soát của
tinh thần trên xác thịt.
Ông viết : « Chỉ có cách tập tự chủ được cõi lòng cùng xác thịt mình là
kiểm soát được sự sinh đẻ theo ý muốn ».
Không có sự tự chủ ấy, loài người sẽ chẳng khác loài muông thú. Ông
lại đoan quyết rằng sự hãm mình lâu ngày hay vĩnh viễn không có chi là hại
cho sức khoẻ cùng tinh thần, mà chỉ có lợi thôi. Nhưng tự chủ được mình
mà kim hãm dục tình không phải là không khó khăn.
« Tuy nhiên » – ông nói – « ích lợi thu được không phải là nhỏ. Tinh
khí nếu đừng phí phạm đi, mà giữ lại được trong người sẽ biến thành ý chí
kiên quyết và sức khang cường của thân thể ».
Và ông lại nói thêm :
« Ví dụ các phương pháp kìm hãm sự sinh nở cùng phá thai của người
Âu-Tây mà có đem áp dụng ở bên Ấn ta cũng không được. Bởi vì dân ta
hàng triệu người, lấy đâu ra nhà chuyên môn, máy móc, thuốc men cần thiết
để phá thai ».
