Đó là đối với những Ấn-kiều nghèo khó làm việc bằng tay chân. Nhưng
đất Nam Phi còn rất nhiều người Ấn sang sinh cơ lập nghiệp từ lâu, nhờ sự
buôn bán cần-cù mà trở nên giàu có. Họ mua đất cát, nhà cửa, có người làm
chủ cả những hãng hàng hải. Năm 1894, ở xứ Natal, có 250 người Ấn được
quyền bầu-cử. Nhưng chúng ta vừa biết rằng Viện Lập Pháp xứ đó mới ban-
bố một đạo luật tước quyền bầu cử của người Ấn-Độ.
Ngoài ra, người Ấn ở xứ Natal còn bị nhiều điều khó chịu nữa. Bất cứ
người Ấn nào muốn đi quá 9 giờ tối điều phải có một thứ giấy thông hành
riêng, nếu không sẽ bị bắt giam và phạt tù. Xứ Orange, thuộc địa của người
Boes (một bọn dòng giống Hà-Lan) thì cấm tuyệt người Ấn không được có
đất cát nhà cửa không được trồng trọt, ở xứ Zouzouland, thuộc địa của
người Anh cũng thế. Ở xứ Transvaal thì như ta đã biết, họ phải đóng một thứ
thuế riêng là 3 bảng thì mới được quyền trú ngụ. Mà có trú ngụ thì cũng phải
ở riêng biệt, chui rúc trong những khu phố chật hẹp bẩn thỉu. Có nơi, người
da trắng cấm tuyệt người Ấn không được đi trên bờ hè. Có nơi thì đi trên
đường sát vỉa hè cũng không được, họ chỉ được đi giữa đường, xe cộ có cán
chết cũng mặc. Hễ bước lên hè thì có thể bị đá đít tống xuống đường. Chính
Cam-Địa cũng đã một lần bị hành hạ như thế.
Sau 3 năm ở Nam Phi, Cam-Địa đã thành một nhà trạng-sư đắt khách
và một nhân vật chính-trị tiếng tăm. Những phu-phen Ấn-Độ coi ông như
người bảo vệ quyền lợi cho họ. Ông hoạt-động ráo-riết cho phong trào phản
kháng sự phân biệt màu da : nào là diễn thuyết, nào là đăng báo hô hào, nào
là phát sách, nào là lập những bản thỉnh-cầu có hàng vạn tên ký. Cam-Địa đã
phát hành 2 cuốn sách : « Lời kêu gọi toàn thể người Anh ở Nam Phi » và
« Một lời kêu gọi : quyền bầu cử của người Ấn-Độ ».
Phương-châm hành-động của Cam-Địa là kêu gọi lòng hiểu biết và
công bình của đối phương. Cam-Địa nhận thấy rằng bao giờ sự nhịn nhục
điềm đạm và cao thượng cũng làm cho người ta kính nể. Vậy cuộc tranh đấu
của Cam-Địa không phải là một cuộc tranh đấu tích cực. Cam-Địa không
muốn ép buộc đối phương phải khuất phục. Ông muốn rằng họ nghe theo lẽ
mà tự ý thay đổi thái độ. Trong ý tưởng ấy, Cam-Địa không đòi người Ấn
