thiêu đốt thì ông khiêng bàn ra giữa sân làm việc. Những đêm lạnh lẽo nhất
ông cũng ngủ ngoài trời.
Tự hãm mình như thế, Cam-Địa đã theo gương những thầy tu đời cổ.
Những người này, khi đã lập lời nguyền thì tìm đến một nơi xa hẻo lánh,
ngày ngày ngồi trầm-tư mặc-tưởng, và tìm đủ mọi cách hành hạ thể xác để
chóng đến ngày siêu thoát. Nhưng khác với các thầy tu thời cổ, Cam-Địa
không tự huỷ hoại thân thể để tìm cái chết, Ông hành hạ thể xác để tinh thần
được mạnh mẽ hơn. Vả lại ông cần sống để thực-hiện cái công cuộc vĩ đại
ông đang theo đuổi là giải-phóng tổ-quốc. Vì thế, nên ông cho phép các môn
đệ nắn bóp thân thể ; Ông ăn ngủ điều hoà, ông đi lại để gân cốt được co
dãn. Suốt đời không bao giờ ông ốm đau nặng. Nếu không phải là người có
sức khỏe dẻo dai như ông, thì không thể nào tuyệt thực luôn để yêu sách như
ông, mà không hề bị ảnh hưởng đến cơ-thể. Ông đã sống đến 78 tuổi, mà
vẫn giữ được trí óc minh mẫn và sức làm việc bền bỉ như hồi còn trẻ.
Một bức ảnh chụp hồi bấy giờ cho ta thấy ông ngồi trên một cái bục
cao, đang diễn thuyết trước một cử tọa người Ấn phần nhiều vận âu-phục.
Ông để mình trần, chỉ quấn một chiếc phá bằng vải trắng. Ông vẫn thường
khuyên các môn đệ bắt chước mình ở trần như thế ; sẽ lấy được lòng tin của
dân quê dễ dàng hơn là những bộ âu phục sang-trọng.
Nhưng bọn người nghe ông hồi ấy có bao giờ nghĩ đến dân quê ? Họ
chỉ chăm lo làm sao thuyết phục được cho người Anh huỷ bỏ chế-độ thuộc
địa hay ít nhất cũng nới rộng chế-độ đó phần nào. Mà giao-thiệp với người
Anh, thì phải ăn mặc sao cho nền-mã, phải nói tiếng Anh cho thạo, viết tiếng
Anh cho chỉnh. Vậy mà Cam-Địa lại khuyên họ ở trần, bỏ tiếng Anh để học
nói thổ-âm. Theo Cam-Địa phong-trào giải-phóng phải lấy nơi thôn dã làm
căn bản. Vì hơn 90 phần trăm người Ấn là dân quê. Nếu không làm cho họ
thoát sự tối tăm ngu độn, lười biếng, thì ví dù có giải phóng được họ khỏi
cùm xích người Anh cũng là vô ích mà thôi. Liệu sau khi người Anh đi khỏi
Ấn-độ, thì số phận năm sáu mươi triệu người bần-cố có thay đổi gì không,
hay là họ vẫn bị các giai cấp khác ghét và xua đuổi như thường ? Phong-trào
