nhất quyết đòi làm chủ nhân ông một cách vô lý, còn người Đông Phương
thì không đời nào chịu hạ mình đi làm đày tớ những kẻ ấy.
Trong cuốn sách tự thuật đời mình, nhan đề là « Trên đường giải-
phóng », Yaouaharlal Nehru viết rằng hồi ấy (năm 1907), ông vừa 17 tuổi và
mới tốt nghiệp ở trường Trung-Học Harrow ra để vào trường Cao-Đẳng
Cambridge. Ông nhận rằng, cũng như tất cả mọi sinh-viên du học ở Anh,
ông có gia nhập phong trào quốc gia dưới màu sắc quá khích của nhà lãnh tụ
Tilak.
Bal Gangadhar Tilak đã đóng một vai trò quan trọng trong phong trào
Độc-Lập Ấn, và trong quãng đời hoạt động chính-trị của Cam-Địa.
Tilak thuộc giai cấp Bà-la-Môn, dòng quý tộc, sinh trưởng ở Poona.
Năm 1897, ông bị nhà chức-trách Anh buộc cho tội đã xui giục một thanh
niên Bà-la-Môn ám sát một viên chức người Anh, giữa hôm cử hành lễ thọ
Nữ Vương Victoria. Bị kết án 2 năm tù, và được tha trước kỳ hạn, ông trở về
tiếp-tục công cuộc điều-khiển phong-trào tôn giáo kháng Anh.
Bấy giờ, nhiều việc quan trọng mới xẩy ra, thổi một luồng gió mới về
đất Ấn, khiến cho ngọn lửa ái quốc đang cháy âm-ỉ trong người dân Ấn
bỗng được quạt bốc lên cao. Trong nước thì những sự cải-cách của người
Anh không đem lại kết quả mong muốn : toàn thể phong-trào quốc gia, dù
quá khích hay ôn hòa đều bị chê là không đủ rộng rãi. Bên ngoài thì nước
Nhật vừa đánh bại nước Nga ở eo Tsushima ; tin đó kích-thích mãnh-liệt
lòng yêu nước của người Ấn. Lần đầu tiên trong lịch sử cận kim, người da
vàng đã ghi tiếp được một chiến thắng oai hùng vào trang sử dầy đặc những
võ công lừng lẫy thủa xưa, khi mà Âu-châu quỳ gối một cách thấp hèn trước
vó ngựa của những người chinh-phục da vàng từ phương Đông tràn tới, và
của những người chinh-phục Ả-Rập từ bờ biển Địa-Trung-Hải đánh thốc
lên.
Kế cận biên thùy phía Tây Ấn-độ, thế giới Hồi giáo cũng đang sôi sùng
sục với sự nổi dậy của phong trào Thanh-Niên Thổ, và chân trời bắt đầu
nặng trĩu những đám mây đe dọa đối với người Anh.
