Khi nói đến thiên tài của mình thì lời lẽ của Na-pô-lê-ông thường đượm vẻ
châm biếm hoặc giễu cợt và rồi bao giờ Na-pô-lê-ông cũng nhấn mạnh và
rất nghiêm túc đến tinh thần làm việc của mình. Na-pô-lê-ông lấy làm tự
hào về khả năng làm việc vô tận của mình hơn bất cứ năng khiếu nào khác
mà tạo hoá đã ban cho một cách vô cùng rộng lượng.
Ở ốc-xon, Na-pô-lê-ông viết một cuốn sách nhỏ nói về thuật bắn (về
cách phóng đạn. Binh chủng pháo binh thật sự trở thành sở trường của Na-
pô-lê-ông. Trong tài liệu của Na-pô-lê-ông ở thời kỳ này, người ta còn tìm
thấy một vài bản thảo tác phẩm văn học, những công trình nghiên cứu có
tính chất triết học và chính trị, v.v. Tư tưởng của Na-pô-lê-ông thường thấy
đượm ít nhiều màu sắc của chủ nghĩa tự do và đôi khi còn lắp lại y nguyên
một số tư tưởng của Rút-xô, mặc dầu, nói chung, người ta không thể nào
coi Na-pô-lê-ông như một tín đồ của tác phẩm Khế ước xã hội.
Trong những năm này, có một điểm nổi bật: ý chí và lý trí của Na-pô-
lê-ông đã hoàn toàn khống chế được những ham mê về dục vọng. Na-pô-lê-
ông không bao giờ ăn thích khẩu, thường xa lánh chỗ đông người, xa lánh
giới phụ nữ, khước từ mọi cuộc vui chơi giải trí, làm việc không mệt mỏi,
dành tất cả thời giờ nhàn rỗi vào việc đọc sách. Liệu Na-pô-lê-ông có cam
chịu mãi mãi với số phận của mình, số phận của một viên sĩ quan nghèo
tỉnh nhỏ, xuất thân trong gia đình quý tộc nghèo người Coóc, luôn luôn bị
lũ bạn bè quyền quý và bọn cấp trên quyền quý nhìn bằng con mắt khinh bỉ
không?
Trước khi Na-pô-lê-ông có thời gian để tìm được câu trả lời rõ ràng cho câu
hỏi ấy và cũng chưa có cả thời gian để xây dựng kế hoạch cụ thể cho tương
lại thì cái sân khấu mà Na-pô-lê-ông đang chuẩn bị vai trò để bước lên hoạt
động đã bắt đầu lung lay, rồi cuối cùng tan vỡ và sụp đổ: Cách mạng Pháp
bùng nổ.
Biết bao nhiêu nhà chép tiểu sử và viết tiểu sử của Na-pô-lê-ông có
khuynh hướng gán cho nhân vật của họ có đức khôn ngoan siêu phàm, có
bẩm năng tiên đoán việc đời, có lòng tin vào thiên chức của mình, muốn
tìm xem trong viên trung uý pháo binh mới 20 tuổi đóng ở ốc-xon này có
