thảy 20.000 quân và chỉ điều động bộ phận pháo loại tồi nhất cùng vượt
đèo Grăng Xanh Béc-na với ông hồi tháng 5, còn pháo binh chủ lực đã
hành quân đến chậm vì bị mắc vây và đánh chiếm một cứ điểm mạnh trong
núi che chở cho quân áo. Trong khi Mê-la chỉ huy một đạo quân 30.000
người và 100 cỗ pháo có đầy đủ đạn dược thì Bô-na-pác lại còn phải giao
cho tướng Đơ-xe một phần trong số pháo tồi của mình. Thế là Bô-na-pác
chỉ có 15 khẩu pháo để chống với 100 khẩu của quân áo.
Trận đánh khởi đầu vào buổi sớm ngày 14 tháng 6 năm 1800 ở gần Ma-ren-
gô, và đã phát hiện ngay được lực lượng quân áo. Quân Pháp vừa đánh vừa
lùi và giáng cho quân địch những đòn đích đáng, nhưng bản thân cũng bị
thiệt hại nặng. Đến hai giờ chiều, trận đánh xem chừng thất bại, không thể
cứu vãn được. Quá ba giờ, Mê-la ca khúc khải hoàn, cử người về Viên báo
tin quân áo toàn thắng, thu nhiều chiến lợi phẩm và tù binh, tướng vô địch
Bô-na-pác đã thất bại. Tình trạng hỗn độn đã bao trùm lên tổng hành dinh
quân đội Pháp. Bô-na-pác giữ thái độ bình tĩnh, vừa nhắc nhở cần phải cầm
cự, vì trận đánh chưa kết thúc. Và đến ba giờ chiều, tình thế đột nhiên thay
đổi một cách bất ngờ, bởi sư đoàn Đơ-xe được phái xuống phía nam để cắt
đường rút lui của quân địch đang từ Giên trở về cấp tốc hành quân quay trở
lại, đã công kích ồ ạt vào quân áo đúng giờ phút quyết định chiến trường.
Quân áo hết sức tin tưởng vào sự toàn thắng của họ đến nỗi lúc ấy có
nhiều đơn vị quân đội áo cho toàn thể đơn vị bố trí chuẩn bị nghỉ ngơi và
ăn chiều. Bị sư đoàn tinh nhuệ của Đơ-xe ập đánh và tiếp đó là tất cả các
đơn vị của Bô-na-pác cũng đánh vào, quân đội áo hoàn toàn bị đánh bại.
Năm giờ chiều, quân áo bỏ chạy, bị kỵ binh Pháp truy kích. Tướng Đơ-xe
hy sinh ngay từ phút đầu của trận đánh, và khi trận ấy - một trong những
chiến thắng lớn nhất của đời mình-sắp kết thúc, Na-pô-lê-ông nghẹn ngào
nói: "... Nhưng Đ-xe!... Chao ôi, ngày hôm nay ắt là đã đẹp lắm nếu tối nay
tôi được ôm hôn Đơ-xe ở trên chiến trường! Tại sao không cho phép tôi
được khóc?...", đó là những lời nói mà trước đây vài tiếng đồng hồ, lúc
cuộc chiến đấu đang gay go quyết liệt nhất, Na-pô-lê-ông đã phải thốt ra
khi được tin Đơ-xe vừa mới từ trên mình ngựa ngã xuống.
