Na-pô-lê-ông vô cùng quan tâm đến khoa kinh tế (vì đang ở thời kỳ
của những vấn đề về sự phát triển nền sản xuất tư bản chủ nghĩa), và nắm
chính quyền chưa được vài năm mà Na-pô-lê-ông đã rất am hiều những vấn
đề về sản xuất và tiêu thụ, giá cả và quan, thuế, cước phí đường thuỷ và
đường bộ, ông am hiểu tường tận cả nguyên nhân tại sao giá nhung Li-ông
hạ hoặc cao, y như những tay buôn ở Li-ông vậy, đến mức có thể vạch trần
thủ đoạn lừa bịp và tính chất của một nhà thầu khoán làm một con đường ở
nơi hẻo lánh trong đế quốc rộng lớn của ông ta, đến mức có khả năng giải
quyết tài tình một cuộc tranh chấp biên giới, hoặc chấm dứt một vụ nhập
nhằng lấn đất làm cho lãnh thổ của các quốc gia và của các vương hầu ở
Đức bị cắt vụn ra; không những thế, ông còn có khả năng trình bày quyết
định của mình bằng cách căn cứ vào lịch sử của cuộc tranh chấp ấy và
những vụ lấn đất đương sự.
Na-pô-lê-ông lắng nghe tất cả những người nào mà Na-pô-lê-ông hy
vọng có được một điều chỉ dẫn bổ ích, nhưng tự quyết định lấy. Na-pô-lê-
ông thường nói: người thắng một trận nào đó không phải là người cho một
lời khuyên tốt, mà là người nhận lấy trách nhiệm thi hành lời khuyên ấy.
Trong vô số ý kiến mà người chỉ huy thu lượm được thì thường thường có
thể tìm thấy một ý kiến đúng, nhưng phải biết gạn lọc và thực hành ý kiến
đó. Cả trong việc cải cách pháp chế và trong sự chỉ đạo nội chính cũng
đúng như vậy. Nhưng không phải khi ban ra một mệnh lệnh là đã xong
công việc, đó mới chỉ là sự bắt đầu mà thôi. Na-pô-lê-ông cho rằng trong
công tác hành chính của nhà nước, sự đôn đốc việc thi hành pháp lệnh cũng
thiết yếu như việc ban bố pháp lệnh và khi pháp lệnh không được thi hành
nghiêm chỉnh và đúng đắn thì Na-pô-lê-ông cho rằng nhiệm vụ bức thiết
của một người bộ trưởng là phải điều tra rồi xác định một cách rõ ràng nhất
xem trách nhiệm cá nhân thuộc về ai. Dưới thời Na-pô-lê-ông, công tác
trong ngạch hành chính là một cái nghề vô cùng vất vả, nặng nhọc. Phải
thức khuya, dậy sớm, các công chức cũ đã nói lại như vậy. Theo ý Na-pô-
lê-ông, chính quyền phải biết rút tỉa ở mỗi con người tất cả những cái mà
họ có thể cống hiến được và nếu họ không sống lâu được với chế độ này thì
