CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP NAPOLEON BONAPARTE - Trang 130

chính quyền cũng không có gì quan trọng. Vấn đề ấy, Na-pô-lê-ông cũng đã
phát biểu một cách độc đáo rằng: "Đừng để cho người ta già đi!"- theo ý
Na-pô-lê-ông thì đó là nghệ thuật cao của chính quyền. Na-pô-lê-ông cố
gắng bảo đảm cho viên chức chính quyền được lương cao, nhưng ông ta rút
tỉa của mọi người tất cả những gì có thể rút tỉa được để bù lại. Bản thân Na-
pô-lê-ông làm việc suốt ngày đêm, chỉ dành vài tiếng đồng hồ để ngủ, 15
phút để ăn trưa và ít hơn nữa để ăn sáng. Na-pô-lê-ông cho rằng không cần
thiết phải đối xử độ lượng với mọi người hơn với bản thân mình. Vì vậy,
mà cũng đúng như đối với binh sĩ và sĩ quan của mình, không phải Na-pô-
lê-ông chỉ trông nhờ vào uy lực của các toà án, của các hình phạt, của việc
cách chức để buộc các công chức của ông làm việc tận tuỵ. Ông già Tơ-rơ-
mốc- đã từng bao năm kéo lê cái xích nặng nề của công tác hành chính
dưới thời Na-pô-lê-ông với tư cách là viên chức của Bộ tư pháp, rồi dự
thẩm Viên tham chính-nói rằng Na-pô-lê-ông có tài đốt cháy ở trong lòng
mọi người ngọn lửa hăng say làm việc bằng tình thân mật; do đó hễ có dịp
là Na-pô-lê-ông biết đối xử với những người tầm thường nhất như người
ngang hàng mình và cái tài đó đã thổi cháy được nhiệt tình trong công chức
hệt như trong binh sĩ của ông. Người ta kiệt sức vì làm việc như những
người khác chết trên chiến trường. Dù làm công tác hành chính hay quân
sự, những người phụng sự Na-pô-lê-ông đều luôn luôn sẵn sàng để được
thưởng huy chương hoặc để được nhận một nụ cười ân cần của chủ.
Theo cuộc phổ thông đầu phiếu, được vội vã tổ chức sau hòa ước A-miêng,
và theo cái nghị quyết thể theo "nguyện vọng quần chúng" của thượng nghị
viện ngày 2 tháng 8 năm 1802, Na-pô-lê-ông Bô-na-pác được bổ nhiệm là
"Tổng tài vĩnh viễn" của nước cộng hòa Pháp với 3.568.885 phiếu thuận và
8.374 phiếu chống. Việc này bộc lộ rõ nước Pháp đã biến thành một nước
quân chủ độc đoán và chẳng bao lâu vị Tổng tài thứ nhất sẽ xưng vư ơ ng
hoặc xưng đế. Và hệt như ông ta đã làm cho nền chuyên chính "Cộng hòa"
của ông ta, Na-pô-lê-ông muốn đặt ngai vàng sắp đến của mình trên nền
móng vững bền của giai cấp đại tư sản thành thị và nông thôn và những giai
cấp hữu sản khác: thư ơ ng gia, kỹ nghệ gia, quý tộc địa chủ, nông dân hữu
sản. Quyền sở hữu tài sản vô hạn độ phải là nền tảng trật tự mới của Na-pô-