thiệt trong cuộc chiến tranh này và Bô-na-pác đã thắng. Không những Bô-
na-pác không cho phép hàng hoá Anh nhập vào những thị trường rộng lớn
đặt dưới quyền của ông ta, mà còn vì nắm được nước Bỉ và Hà lan trong
tay thì bất cứ lúc nào Bô-na-pác cũng có thể uy hiếp trực tiếp bờ biển nước
Anh; và nhất là từ năm 1802, Bô-na-pác đã không gặp khó khăn gì trong
việc bắt ép nhiều quốc gia coi như "độc lập" phải liên minh với mình bằng
cách trực tiếp uy hiếp các nước đó.
Khi ký được hoà ước A-miêng, Bô-na-pác còn đáng sợ và nguy hiểm
hơn cả Lu-i XIV vào thời kỳ cực thịnh, vì lẽ tất cả những cuộc thôn tính
của Lu-i XIV trên tả ngạn sông Ranh chỉ là một trò chơi trẻ con so với việc
Bô-na-pác đã làm chủ phần đất đai đó của nước Đức. Sự củng cố nền bá
chủ của chế độ chuyên chính quân phiệt Pháp trên lục địa châu Âu có thể
dùng làm tiền đề cho cuộc xâm lược nước Anh.
Nên nói rằng Na-pô-lê-ông đã rất khéo lợi dung hoà ước ngắn ngủi A-
miêng để dẹp cuộc khởi nghĩa của những người da đen ở Xanh Đô-manh-
gơ, nơi mà dưới thời Viện Đốc chính, người thủ lĩnh nổi tiếng của nhân dân
da đen là Tút-xanh Lu-véc-tuya đã xây dựng thành căn cứ vững chắc.
Người thủ lĩnh này vừa công nhận về danh nghĩa nền đô hộ của Pháp ở trên
đảo lại vừa xử sự như ông vua độc lập.
Về vấn đề thuộc địa, Na-pô-lê-ông hoàn toàn tán thành những quan
điểm của các điền chủ Pháp, bọn này dứt khoát không thừa nhận luật giải
phóng nô lệ dã được ban bố trong thời kỳ Hội nghị Quốc ước cách mạng.
Na-pô-lê-ông đã thu hồi, theo hoà ước A-miêng, những thuộc địa Pháp bị
nước Anh chiếm đóng (Xanh Đô-manh-gơ, quần đảo Ăng-ti, Mét-ca-re-
nhơ, Guy-an). Na-pô-lê-ông không dám phục hồi lại chế độ nô lệ ở những
nơi nào mà chế độ đó bị thủ tiêu, nhưng ông ta công nhận nó ở tất cả những
nơi nào mà nó còn tồn tại sau cuộc chiếm đóng tạm thời của Anh. Để đàn
áp cuộc khởi nghĩa của Tút-xanh Lu-véc-tuya, năm 1802, Na-pô-lê-ông
chuẩn bị một hạm đội và một đội quân 10.000 người. Bị gian kế của Pháp
dụ vào trận địa Pháp, Tút-xanh Lu-véc-tuya bị bắt ngày 7-6-1802 và bị đưa
sang Pháp. Lu-véc-tuya vừa tới Pháp, Na-pô-lê-ông đã hạ lệnh tống giam
người anh hùng đấu tranh giải phóng cho dân tộc da đen vào hầm tối trong
