xà lim thánh Giu. Khí hậu gay gắt của vùng sơn cước ẩm ướt đó và sự giam
cầm khắc nghiệt: không cho phép gặp thân nhân, không được đi dạo, sự
hành hạ vô nhân đạo trong 10 tháng trời đó đã giết chết mất Tút-xanh Lu-
véc-tuya.
Na-pô-lê-ông đã có những chương trình nhằm tổ chức và bóc lột các
thuộc địa. Nhưng việc tiếp diễn cuộc chiến tranh chống nước Anh vào mùa
xuân năm 1803 đã buộc Na-pô-lê-ông phải từ bỏ đường lối chính sách lớn
về thuộc địa. Vì không có khả năng giữ được những khoảng đất xa xôi trên
triền sông Mít-xi-xi-pi, do đường giao thông trên mặt biển đã bị gián đoạn
hoàn toàn, nên Na-pô-lê-ông cũng đã phải bán lại cho Mỹ (3-4-1802) phần
đất đai thuộc Pháp ở xứ Lu-i-di-an.
Bộ phận (quan trọng nhất) của giai cấp tư sản Anh, vào mùa xuân năm
1803, khi lớn tiếng đòi huỷ bỏ hoà ước A-miêng thì một trong vô số lý do
của họ còn là: phải ngăn cản không cho Na-pô-lê-ông giữ những thuộc địa
cũ của Pháp và chiếm thêm những thuộc địa mới.
Nhưng hoà ước A-miêng không phải chỉ bị phá từ Luân Đôn mà còn
từ Pa-ri nữa. Na-pô-lê-ông tin rằng khi ký hoà ước A-miêng là người Anh
đã thực tế không can thiệp vào những công việc của châu Âu và cam chịu
đứng nhìn Na-pô-lê-ông xác lập bá quyền của mình trên lục địa, bây giờ
đột nhiên sự việc xảy ra không phải như vậy, và nước Anh không chịu
khoanh tay đứng nhìn việc làm của Bô-na-pác ở châu Âu.
Các cuộc đàm phán ngoại giao rất phức tạp bắt đầu. Cả hai bên đều
không muốn và không thể nhân nhượng lẫn nhau, và đôi bên đều cùng hiểu
rất rõ như vậy. Ngay từ đầu năm 1803, các cuộc đàm phán ấy đã đi vào một
bước ngoặt đợi chờ sự tan vỡ. ở Luân Đôn cũng như ở Pa-ri, người ta do
dự. Các bộ trưởng Anh không nhất trí được với nhau rằng đất nước đang
sắp lao vào một cuộc đấu tranh đầy nguy hiểm, và ít ra thì cũng là trong
những ngày đầu nước Anh đơn độc, không có đồng minh, vì lúc đó Pháp
đang sống hoà bình với tất cả các cường quốc. Về phần Bô-na-pác, ông
hiểu giới tư sản thương mại Pa-ri và Li-ông, cũng như các nhà công nghiệp
sản xuất xa xỉ phẩm đã bị những đề nghị và những đơn đặt hàng đầy sức
hấp dẫn của người Anh lôi cuốn đến mức độ nào; Bô-na-pác hiểu trong
