những tháng đầu sau khi ký hoà ước A-miêng, việc 15.000 khách du lịch
giàu có người Anh đến thăm đã làm nền thương nghiệp Pháp phấn chấn
đến mức nào; Bô-na-pác cũng biết rằng tuy có khả năng không cho nhập
hàng hoá Anh vào Pháp, kể cả trong thời bình, nhưng làm như vậy về
phương diện lợi ích của các nhà công nghiệp Pháp mà nói thì cuộc chiến
tranh với nước Anh trước mắt chẳng mang lại một cái gì mới. Thực ra, nếu
chiến tranh bùng nổ, người ta có thể áp dụng gay gắt phương pháp cấm vận
củng cố và phát triển phương pháp ấy sang các nước khác, và Na-pô-lê-ông
đặt hy vọng lớn vào điều đó.
Màn kịch thịnh nộ nổi tiếng mà Na-pô-lê-ông đóng ở điện Tuy-lơ-ri
trong cuộc yết kiến của viên đại sứ Anh đã đẩy thẳng hai cường quốc vào
cuộc chiến tranh, trong đầu óc Na-pô-lê-ông là một thử thách cuối cùng,
một âm mưu thị uy tối hậu.
Nhân chuyện ấy, cũng nên nói một chút về cái đặc điểm riêng biệt ấy
của Na-pô-lê-ông đã luôn luôn làm cho những nhà quan sát ngạc nhiên. Rõ
ràng rằng cái bản chất hống hách, lầm lì, dễ nổi nóng và khinh thị hầu hết
mọi người ấy thường hay đưa đến những cơn điên dại kinh khủng. Nhưng
cũng nên nhận xét thêm rằng: nói chung Na-pô-lê-ông tự chủ được một
cách đặc biệt Na-pô-lê-ông đã nêu cho nghệ sĩ nổi tiếng là Tan-ma những
sự giả tạo trong diễn xuất của diễn viên bi kịch khi họ muốn diễn đạt những
tình cảm lớn; ở gần Tan-ma, Na-pô-lê-ông đã học hỏi được nhiều và vì thế
mà Na-pô-lê-ông đối xử với Tan-ma rất tốt. Vị hoàng đế ấy đã giúp cho
Tan-ma thấy rằng đôi khi hoàng đế đến triều đình, hoàng đế thấy ở đó có
những nàng công chúa mất tình nhân, những bậc đế vương mất nước,
những vị vua chúa bị truất ngôi do chiến tranh, những tướng lĩnh cầu mong
được khen thưởng hoặc đang khẩn khoản xin khen thưởng. Ông ta có thể
quan sát thấy quanh mình sự lạm dụng lòng tự ái, một cảnh tranh giành ác
liệt, các tai biến, mối ưu sầu, giấu kín trong tâm can, nỗi đau đớn để lộ ra
ngoài. Ông hoàng đế nói thêm rằng: triều đình của ông ta đầy rẫy những tấn
bi kịch và bản thân ông ta là nhân vật bi thảm nhất của thời đại. Thế nhưng
- Na-pô-lê-ông hỏi - Na-pô-lê-ông và những diễn viên khác của những tấn
bi kịch đó có giơ tay lên trời không? Họ có nghiên cứu động tác của họ
