nhiều khi, sau bao nhiêu năm văn minh, chúng ta phải quay trở lại với
những nguyên tắc nói lên đặc điểm dã man của thời đại nguyên thuỷ của
các quốc gia; nhưng vì quyền lợi của nhân dân ta và của các đồng minh của
chúng ta, chúng ta buộc phải chống lại kẻ thù chung bằng ngay những vũ
khí mà kẻ thù đã dùng để đánh chúng ta". Na-pô-lê-ông viết như vậy trong
thông báo chính thức gửi cho Thượng nghị viện của đế quốc Pháp để báo
tin việc thi hành phong tỏa lục địa. Bức thư đó, viết cùng với đạo luật:
"Béc-lin, 21 tháng 11 năm 1806".
Với thái độ ngoan ngoãn câm lặng và sợ sệt, châu Âu đón nhận bản
công bố phong tỏa lục địa. Sau thảm họa của nước Phổ. Chưa nước nào
phục hồi được tinh thần và nhiều nước khiếp sợ tính từng ngày, tin rằng sẽ
đến lượt mình mất nước. Nước Anh biết là từ nay trở đi vấn đề là đấu tranh
một mất một còn. Nước Anh lại hướng về cái cường quốc mà trước đây
Anh đã hai lần ngỏ ý liên minh, vào năm 1798 và vào năm 1805. A-lếch-
xan đệ nhất lại được nước Anh hứa viện trợ tài chính, nếu A-lếch-xan lại
chống Na-pô-lê-ông và có ý định cứu nước Phổ. Chính phủ Anh cũng thăm
dò cả áo, nhưng áo vẫn chưa hồi phục sau thất bại khủng khiếp ở Au-xét-lít
và áo lại còn nhìn sự thất bại của Phổ bằng con mắt vui mừng độc ác, vì
năm 1806 áo đã không dám gia nhập khối liên minh thứ ba. Để đáp lại, ở
Pê-téc-bua, tất cả đều đã sẵn sàng tái chiến. ở tất cả các nước, tất cả các
kinh thành và đặc biệt ở Pê-téc-bua, Na-pô-lê-ông tổ chức một bầy gián
điệp nhung nhúc và tay sai đủ hạng, đủ cỡ, cao thì có bá tước, hoàng thân
và các bà hào hoa quý phái, thấp thì có chủ thuyền, chủ quân, quân hầu,
viên chức bưu điện, thầy thuốc, nhân viên chạy thư. Bọn này báo cho Na-
pô-lê-ông biết những cuộc thương lượng giữa Anh và Nga, ý định và sự
chuẩn bị của A-lếch-xan, những lời hứa hẹn viện trợ tiền bạc cho Nga
hoàng trong trường hợp Nga tham chiến. Sau khi tạm thời lấy Béc-lin làm
trung tâm cai trị đế quốc rộng lớn của mình, Na-pô-lê-ông chú ý cùng một
lúc hai nhiệm vụ khó khăn, không tách rời nhau: một là đặt ra những biện
pháp cần thiết để thực hiện phong tỏa lục địa; hai là chuẩn bị quân đội để
nay mai giao chiến với quân Nga tất sẽ ứng cứu cho nước Phổ bại trận.
