thất vọng lớn. Đáng lẽ một trận Au-xtéc-lít mới tại chân thành Vi-tép sẽ có
thể kết thúc gọn cuộc chiến tranh và khiến A-lếch-xan phải cầu xin hòa
bình. Binh lính mệt nhọc vì những cuộc hành quân vất vả dưới ánh nắng
gay gắt kinh khủng đến nỗi các cựu binh chẳng còn có cách gì động viên
tân binh hơn là nói rằng ở Ai Cập còn nóng hơn thế. Cỏ, rơm cho ngựa ăn
thiếu. Ngay từ ở Vin-na, một số đơn vị kỵ mã đã mất quá nửa số ngựa.
Những biểu hiện tan rã như ăn cắp vặt, phát triển nhanh chóng khác
thường.
Càng ngày càng phải tiến vào sâu hơn để đuổi theo Bác-clây và Ba-
gra-chi-on đang đi về phía Xmô-len bằng nhiều ngả đường khác nhau.
Hoàng đế phải thúc hai quân đoàn, đi đầu cánh trái (cánh bắc) của đại quân
đang tiến về Xmô-len, tiến đến sông Đơ-vi-na, theo hướng Pê-téc-bua, nơi
mà quân đoàn của Vít-ghen-xtai đang hoạt động. Na-pô-lê-ông cũng phải
tách ra một số sư đoàn của cánh phải (cánh nam) để đánh lui các lực lượng
Nga được cấp tốc triệu từ Thổ về do hòa ước giữa Thổ và Nga vừa mới ký
kết một cách bất ngờ đã giải phóng cho họ. Tuy nhiên, trước trận Xmô-len,
lực lượng của Na-pô-lê-ông vẫn còn đông gấp bội so với quân Nga. sau
trận giao chiến ở Cra-xnôi-a (ngày 14 tháng 8) với sư đoàn của Nê-vê-rốp-
xki, người đã chống cự vô cùng kiên quyết trong cuộc chạm trán với những
lực lượng trội hơn hẳn của Nây và của Muy-ra và vì vậy đã mất một phần
ba quân số, thì Na-pô-lê-ông đã đến chân thành Xmô-len. Ba-gra-chi-on
giao cho tướng Rai-ép-xki nhiệm vụ kiềm chế quân Pháp, và trong các trận
chiến đấu sau đó, quân đoàn của Rai-ép-xki đã chiến đấu quyết liệt đến nỗi
Nây suýt bị bắt làm tù binh. Ba-gra-chi-on khẩn khoản đề nghị không bỏ
Xmô-len nếu không giao chiến một trận lớn. Song "trận đánh lớn" đó lại
không diễn ra. Quân chủ lực Nga, sau khi nhanh chóng vận động qua Xmô-
len, đã rút lui về phía đông. Nhưng dẫu sao Bác-clây cũng không thể quyết
định bỏ thành phố cho quân địch mà không đánh một trận nào, mặc dầu
ông ta cho là vô ích. Hồi sáu giờ sáng ngày 16 tháng 8, Na-pô-lê-ông hạ
lệnh bắt đầu ào ạt pháo kích và xung phong vào Xmô-len, nhiều trận chiến
đấu ác liệt đã nổ ra và kéo dài đến sáu giờ tôí. Quân Pháp đã chiếm dược
nhữnh vùng ngoại ô Xmô-len, nhưng không làm chủ được khu trung tâm.
