thiêu hủy những làng mạc và những thị trấn, mà còn cả một thành phố, một
trung tâm lớn về thương mại và hành chính, điều đó vạch rõ quyết tâm
chiến đấu đến cùng chống kẻ xâm lược. Na-pô-lê-ông nhớ lại rằng trong
các cuộc chiến tranh trước đây, hoàng đế nước áo, khi bỏ thành Viên chạy
trốn, đã ra lệnh cho các nhà chức trách thành phố phải chấp hành nghiêm
chỉnh mọi mệnh lệnh của quân Pháp, và vua Phổ, khi bỏ kinh thành trốn đi
như hoàng đế áo, cũng bày tỏ trong một bức thư riêng niềm hy vọng rằng
Hoàng đế sẽ có được đầy đủ tiện nghi trong thời gian lưu lại ở lâu đài Pốt-
xđam.
Ở Nga, nông dân rời bỏ nơi quê quán thân thuộc của họ, họ đốt nhà và
lương thực; người ta đốt cháy cả một thành phố; tất cả đều chỉ rõ rằng đông
đảo quần chúng cũng như thượng thư Bộ chiến tranh Bác-clây, cũng như
hoàng thân Ba-gra-chi-on và trên họ là A-lếch-xan, ai nấy đều thấy cuộc
chiến tranh này là một cuộc chiến đấu sống mái. Trong suốt thời gian ở
Xmô-len, Na-pô-lê-ông chìm đắm trong những sự suy tưởng dài dặc và
thầm lặng. Không điều động ngay tất cả các lực lượng hiện đang nghỉ ngơi
ở Xmô-len , hoàng đế phái Muy-ra cùng với các quân đoàn kỵ binh của
Muy-ra truy kích Bác-clây vừa mới lên nắm quyền tổng tư lệnh quân đội
Nga (sau khi hai cánh quân hội sư được với nhau, Ba-gra-chi-on làm phụ
tá) hiện đang rút lui theo đường đi Mát-xcơ-va. Rồi đến Nây và Đa-vu cùng
lên đường hành quân. Đến ngày 18 và 19 tháng 8, đã diễn ra những trận
giao chiến ở Va-lu-ti-na Gô-ra và ở Lu-banh; do Giuy-nô bất tài khi thực
hiện hành động nghi binh để xông đến sườn của quân đội Bác-clây nên sau
những trận ấy, Bác-clây vẫn tiếp tục rút lui về phía đông; những cuộc giao
chiến ấy đã làm Bác-clây thiệt 7 nghìn người, ít hơn quân Pháp.
Trong đêm 24 tháng 8, Na-pô-lê-ông rời Xmô-len cùng với đội cận vệ
tiến lên Đô-rô-gô-bu-giê. Nhưng Bác-clây lại đã di chuyển về phía đông, và
khi rút khỏi Đô-rô-gô-bu-giê , Bác-clây cũng không bố trí quân cản hậu vì
địa hình rất bất lợi. Ông ta rút theo đường Vi-át-ma, Gơ-giát, Xa-re-vô Dai-
mít-sê và bị Na-pô-lê-ông cùng với toàn bộ lực lượng của ông ta đuổi bám
sát gót trên con đường đã bị quân Nga phá hoại.
