cũng như trước kia Cu-tu-dốp đã bắt buộc phải đánh trận Au-xtéc- với ý
định của mình. Về phương diện chiến lược thì là thừa, nhưng về phương
diện chính trị và tinh thần mà nói thì không sao tránh khỏi trận đánh này.
Đói với Na-pô-lê-ông việc thay thế Bác-clây mà Na-pô-lê-ông đựơc tức
khắc biết tin do tình báo là dấu hiệu chứng tỏ rằng cuối cùng quân Nga đã
sẵn sàng đánh trận tổng công kích ấy.
Sáng sớm ngày 4 tháng 9, Na-pô-lê-ông ra lệnh cho Muy-ra và Nây
tiến từ Gơ-giát đến Grít-vê-nô. Quân Nga đã rút lui chậm dần rồi dừng lại,
đội hậu vệ dựa vào các công sự. Công sự lẻ loi nhất, đối diện với quân Pháp
đang tiến đến là cái đồn lẻ do quân Nga xây dựng ở làng Sê-vác-đi-nô nhỏ
bé. Na-pô-lê-ông đến Grít-vê-nô cùng với đội cận vệ, bắt tay ngay vào việc
trinh sát cánh đồng trải dài trước mặt họ, nơi quân Nga đã cắm quân lại.
Người ta báo cáo với Na-pô-lê-ông rằng cứ điểm lẻ Sê-vác-đi-nô do những
lực lượng lớn phòng giữ. Nhìn qua ống nhòm, người ta thấy những vị trí
của quân đội Nga ở tít xa bên kia lòng suối khô cạn của con suối nhỏ Cô-
lốt-sa. Tối ngày 4 tháng 9, trinh sát báo cáo về đại bản doanh của hoàng đế
rằng quân Nga đã cắm đồn từ hai ngày nay và ở gần một làng nhỏ xa xôi,
quân Nga cũng đã đào đắp công sự. Khi người ta hỏi tên làng ấy, họ trả lời
đó là làng "Bô-rô-đi-nô".
Đã bao nhiêu lần, trận Bô-ri-đi-nô từng hấp dẫn sự chú ý của các nhà
viết sử, các chuyên gia và nghệ thuật quân sự, các nhà đại văn hào và các
nhà danh hoạ. Song, số phận đế quốc Na-pô-lê-ông không phải đã được
quyết định trên cánh đồng Bô-ri-đi-nô mà là suốt cả trong quá trình cái
chiến dịch nước Nga này: Bô-ri-đi-nô chẳng qua chỉ là một cảnh của tấn bi
kịch, chưa phải là cả tấn bi kịch. Ngay cả bản thân chiến dịch nước Nga
cũng chưa phải là đoạn trót, mới chỉ là phần mở đầu của đoạn chót còn rất
lâu mới hạ màn. Song, tâm tưởng của những người đương thời và của đời
sau vẫn cứ bị mê say bởi những cánh đồng Bô-ri-đi-nô nhổn ngang hàng
ngàn xác chết bỏ trơ hàng tháng trời.
Giờ phút chờ đợi, mong mỏi bồn chồn đã đến, giờ phút mà Na-pô-lê-
ông không ngừng mơ tưởng từ khi còn ở Đre-xđen, thoạt tiên là ở trên sông
Ni-ê-men rồi ở Vin-na, ở Vi-tép, ở Xmô-len, ở Vi-át-ma, ở Gơ-giát. Khi
