kỵ binh của Pô-ni-a-tốp-xki ra khỏi Mê-đin. Nhưng Cu-tu-dốp không muốn
giao chiến, cũng không gây chiến.
Sau trận Ma-lôi-a-rô-xla-vát, Cu-tu-dốp kiên quyết để mặc Na-pô-lê-
ông rút lui, không hề dồn ép, thúc bách. Khi bọn người ngoại quốc (Đức và
Anh), theo lệnh A-lếch-xan đến tổng hành dinh của Cu-tu-dốp để do thám
viên tướng tổng chỉ huy, đã quấy rầy quá nhiều vị nguyên soái già bằng
cách chê trách ông ta là thiếu nghị lực, thì đột nhiên ông phát khùng và tỏ
cho họ thấy rằng ông thừa hiểu thủ đoạn của họ và biết rất rõ lý do tại sao
bọn họ lại quá sợ cuộc chiến tranh của nước Nga chống Na-pô-lê-ông sẽ
kết thúc "non yểu".
Ngày 27 tháng 10, quân Pháp bắt đầu rút lui từ Bô-rốp đến Vê-ri-a,
Mô-gia-ít, Đô-rô-gô-bu-giê và cuối cùng đến Xmô-len. Họ hành quân một
tuyến rất dài và, theo lệnh của Na-pô-lê-ông, đi đến đâu đốt sạch làng mạc,
thôn xóm, vườn ấp đến đây. Từ Mô-giai-ít trở đi thì hầu như chẳng còn gì
để đốt phá nữa vì những nơi này đã bị tàn phá trơ trụi ngay từ trước trận
Bô-rô-đi-nô. Thành phố Mô-giai-ít hoang vu chỉ còn là một đống tro tàn.
Khi đi qua chiến trường Bô-rô-đi-nô, hàng ngàn xác chết của binh lính
Pháp và Nga bị bỏ lại vẫn đang rữa thối, không ai thu nhặt, Na-pô-lê-ông
hạ lệnh gấp rút ra khỏi nơi đó càng sớm càng hay: quang cảnh khủng khiếp
ấy làm cho binh lính mất hết tinh thần, nhất là lúc này họ đã nhận thấy rằng
họ là những người chiến bại.
Ngày 30 tháng 10, khi đến Gơ-giát thì trời bắt đầu trở lên lạnh, thật là
bất ngờ, bởi theo sự điều tra mà Na-pô-lê-ông lượm được vào năm 1811
trước khi tiến quân xâm lược thì ở vùng này của nước Nga đến cuối tháng
12 mới bắt đầu rét dữ dội. Đặc biệt năm 1812, mùa đông đến rất sớm, trời
rét kinh khủng. Cu-tu-dốp bám sát cuộc rút lui của đối phương. Quân Cô-
dắc liên tiếp tập kích làm cho quân của Na-pô-lê-ông mệt nhoài. Phía trước
Vi-át-ma, kỵ binh chính quy của quân Nga tiến công quân Pháp, nhưng rõ
ràng Cu-tu-dốp tránh một cuộc chiến đấu có thế trận hẳn hoi, mặc dầu
những người xung quanh đã không ngừng xúi bẩy ông làm như vậy. Dưới
con mắt của người lính già này, tất cả vấn đề là ở chỗ tống cổ Na-pô-lê-ông
ra khỏi nước Nga, nhưng đối với Uyn-xơn cũng như cả bầy người Đức và
