nhưng Chít-sa-gốp vẫn ở gần Bô-rít-xốp và Vít-ghen-stai đã từ phía bắc
hành quân cấp tốc về tới. Na-pô-lê-ông không muốn và cũng không vượt
sông ở nơi đó được. Bằng một loạt hoạt động nghi binh, Na-pô-lê-ông làm
cho Chít-sa-gốp lầm tưởng rằng cuộc vượt sông sẽ diễn ra Bô-rít-xốp hay ở
phía dưới thành phố ấy, trong khi đó thì chính Na-pô-lê-ông đã có mặt ở
Xtu-đi-an-ca vào lúc sáng sớm ngày 26 tháng 11. Lính bắc cầu của quân
Pháp, lập tức bắt tay vào việc lội nước đến ngang thắt lưng, giữa những
mảng băng đang trôi theo dòng, đã bắc được hai chiếc cầu ghép bằng
thuyền; và quá trưa một chút thì quân đoàn của U-đi-nô bắt đầu vượt sông
Bê-rê-đi-na. Cuộc vượt sông tiến hành trong hai ngày 26 và 27 tháng 11.
Quân Nga bố trí ở bên bờ phải, cách quãng sông lội được không xa lắm,
toan tiến công vào những toán quân Pháp đã sang qua sông, nhưng quân
Nga do tướng Sáp-lít chỉ huy đã bị giáp binh của đội cận đánh lui. Vít-
ghen-stai tới chiến trường quá chậm. Chít-sa-gốp thì bị Na-pô-lê-ông đánh
lừa và tàn quân Pháp đã thoát không bị bắt. Tướng A-púc-tin, một nhà sử
học quân sự người Nga, đã nói về vấn đề này: "Không thể không nghiêm
khắc chỉ trích những người chỉ huy tồi kém như Chít-sa-gốp và Vít-ghen-
stai được, họ đã không gan đương đầu Na-pô-lê-ông".
Cuộc vượt sông tiến hành có trật tự và khi hầu hết quân đội Pháp đã
sang sông an toàn, thì thình lình một đám quân Pháp hành quân rớt lại sau
khoảng 1 vạn 4 nghìn người bị quân Cô-dắc truy kích và chạy tán loạn về
phía cầu. Đám quân đang thất đảm đó vội vã lao xuống cầu vào lúc mà
những toán quân cuối cùng của thống chế Vích-to đang hàng ngũ sẵn sàng
nhưng còn chưa qua được sông; họ đã phải dùng lưỡi lê đẩy lùi đám quân
ấy lại. Được quân Cô-dắc báo tin cho biết là Na-pô-lê-ông đang vượt sông
Bê-rê-đi-na ở quãng lội Xtu-đi-an-ca, Cu-tu-dốp lập tức báo cho Chít-sa-
gốp biết. Vào giữa lúc pháo binh qua sông thì cầu gẫy. Lính bắc cầu vội vã
chữa lại, nhưng vừa chữa xong cầu lại gãy. Nếu Chít-sa-gốp khẩn trương
hơn nữa thì quân Pháp không tài nào tránh được tai hoạ. Nhưng không rõ
vô tình hay hữu ý, Chít-sa-gốp đã đến quá chậm, khi đến nơi thì Na-pô-lê-
ông đã cùng với tàn quân ở bờ sông bên kia. Đại đa số binh lính Pháp hành
quân rơi rớt (khoảng 1 vạn trong số 1 vạn 4 nghìn người), do bị binh lính
