CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP NAPOLEON BONAPARTE - Trang 409

Na-pô-lê-ông và đã góp phần khôi phục dòng họ Buốc-bông năm 1814,
ngay lúc đó đã nói răng: " Bọn chúng vẫn hệt như xưa". Trong một cuộc
hội đàm với Cô-lanh-cua, A-lếch-xan đệ nhất cũng đã cùng chung ý nghĩ
như vậy và nói răng bọn Buốc-bông không chịu thay đổi gì cả và là những
kẻ không thể kàm cho thay đổi được. Bản thân lão gia tê thấp Lu-i XVIII là
một kẻ trất thận trọng, nhưng em hắn, bá tước quận ác-toa và mấy đứa con
của y là công tước Ăng-gu-lêm và Be-ry, cũng như cả cái tập đoàn lưu
vong quay trở về cùng với dòng họ Buốc-bông đều xử sự tuồng như chưa
hề đã có cuộc cách mạng nổ ra và chưa hề có Na-pô-lê-ông ở trên đời. Bọn
chúng rất vui lòng quên đi và tha thứ cho những tội lỗi của nước Pháp, với
điều kiện là đất nước ấy phải tự nguyện chịu đau khổ, trở về với lòng trung
quân và trật tự chế đọ xã hội cũ. Dù có ngu ngốc, bọn chúng cũng phải thừa
nhận rằng không thể nào thủ tiêu được những cơ quan và tổ chức bất khả
xâm phạm do Na-pô-lê-ông đã xây dựng như: quận trưởng ở các quận, tổ
chức các bộ, bộ máy cảnh sát, hệ thống tài chính, bộ luật Na-pô-lê-ông, toà
án, nghĩa là toàn bộ sự nghiệp của Na-pô-lê-ông, và thậm chí cả huân
chương Bắc đẩu, bộ máy cai trị, tổ chức quân đội, tổ chức các trường đại
học, cao đẳng và trung cấp, điều ước hoà giải với giáo hoàng, tóm lại là
toàn bộ cơ cấu nhà nước của Na-pô-lê-ông, có khác thì chỉ là trước kia cái
nhà nước ấy do một ông vua chuyên chế đứng đầu thì nay do một ông vua
"lập hiến". Nhà vua bị thúc ép phải ban bố một hiến pháp, đặc biệt là do A-
lếch-xan khẩn thiết yêu câu, vì Sa hoàng tin chắc rằng nếu không có hiến
pháp, dòng họ Buốc-bông sẽ không thể đứng vững được. Theo hiến pháp
ấy, chỉ có một số rất ít người giàu có được quyền bầu cử (chừng 10 vạn
người trong số 28-29 triệu nhân dân Pháp). Những kẻ chủ trương phục hồi
toàn vẹn chế độ cũ đã tức tối. Kẻ chiếm đoạt ngôi vua thì đã trị vì chuyên
chế trong ngần ấy năm trời, mà nay nhà vua chính thống, nhà vua do
thượng đế đã sắp đặt, lại bị hạn chế về quyền lực ư? Bọn chúng còn bất
mãn vì nhiều lý do khác nữa. Ngay từ những ngày đầu phục hưng, bọn
chúng đã không ngừng la ó đòi trả lại những đất đai của chúng đã bị cách
mạng tịch thu và bán đấu giá cho nông dân và tư sản. Đương nhiên, chẳng
có kẻ nào dám làm việc đó, song những yêu cầu ấy của bọn chúng cũng đủ