Chính sự không nhất trí giữa tư tưởng và hành động ấy của Na-po-lê-
ông đã không cho phép ông, vào năm 1815, cầm đầu một phong trào quần
chúng rộng rãi chông lại bọn Buốc-bông, bọn quý tộc và thầy tu, nhưng
ngay ở đảo Hê-len, Na-po-lê-ông vẫn không còn cho rằng năm 1815 ông đã
hành động đúng.
ở đây, chỉ có một mâu thuẫn hiển nhiên, băt đầu tự sự hiểu vấn đề
không chính sác: nền quân chủ của Na-po-lê-ông không phải là nền quân
chủ bình dân mà là ”tư sản“ và Na-po-lê-ông vẫn mơ ước cho con ông một
chính quyền không dựa vào ý chí và quyền lợi của đông đảo quần chúng
nhân dân và của các giai cấp lao động, nhưng dựa vào ý chí và quyền lợi
của giai cấp tư sản. Sau trận Oa téc-lô khi quần chúng ngành kiến trúc vây
quanh lâu dài của Na-po-lê-ông yêu cầu Na-po-lê-ông tiếp tục ở ngôi vua,
Na-po-lê-ông nói: ”Họ chịu ơn gì tôi? Tôi đã gặp gỡ họ, nhưng tôi đã để họ
nghèo khổ“.
Và hồi đó ở Pa-ri, cũng như sau này ở đảo Thánh Bà Hê-len, Na-po-
lê-ông nhắc lại với bá tước Mông-tô-lông rằng năm 1815, sau khi đổ bộ
ông đã gặp ở Pháp lòng căm thù cách mạng chống lại giai cấp quý tộc và
tầng lớp tăng lữ, nếu ông muốn lợi dụng nó thì ông đã về Pa-ri với ”hai
triệu nông dân“ đi theo; nhưng ông lại không muốn đứng đầu ”đám dân
chúng ấy“ vì ”chỉ nghĩ đến việc đó cũng không chịu nổi“.
Rất rõ ràng là Na-po-lê-ông vẫn giữ những khuynh hướng mà nhiều
lần chúng nói tới. Nhưng bất thình lình, cuối cùng, do ảnh hưởng cụ thể của
những tin tức trên báo chí và truyền miệng từ Châu Âu dội đến đảo Hê-len
báo tin phong trào cách mạng sôi sục ở Đức.v.v... Ông Hoàng đế bỗng
nhiên thay đổi trận tuyến, và năm 1819, đã tuyên bố, cũng với Mông-tô-
lông, nhưng điều ngược hẳn lại những lời từ trước tới nay; ”Đáng lẽ tôi
phải xây dựng đế chế với sự ủng hộ của những người Gia-cô-banh“. Cuộc
cách mạng Gia-cô-banh thực tế là một núi lửa, nhờ nó người ta có thể dễ
dàng đánh đổ nước Phổ. Và trong tư tưởng của Na-po-lê-ông, nếu cách
mạng thắng lợi ở Phổ, thì Phổ sẽ hoàn toàn thuộc về quyền ông ngay, và
toàn Châu Âu sẽ rơi vào tay ông ta bằng ”vũ khí của tôi là lực lượng Gia-
cô-banh“. Thực tế là khi nói đến một cuộc cách mạng tương lai hay có thể
