bà mất. Bà sợ không có ai đến vuốt mắt cho bà, và để hai tay bà khoanh lại
trước ngực sau khi bà mất. Hay là thần có muốn làm giúp không?
Nils do dự: chú nhớ rằng khi ông chú chết, mẹ chú đã hết sức thận trọng
đặt ông nằm theo đúng lễ thức. Chú biết rằng đó là một việc phải làm.
Nhưng mà chú lại tự thấy là không thể nào lại vào bên cạnh người chết
được. Chú không vâng cũng không không, nhưng không bước lấy một bước
ra phía cửa.
Bò cái già lặng thinh một lúc, như chờ một câu trả lời. Chẳng nghe thấy
gì, bò không nhắc lại lời cầu xin, nhưng bắt đầu nói chuyện bà chủ mình.
Bò có nhiều chuyện để nói lắm. Trước hết nói đến tất cả các đứa con mà
người chết đã nuôi nấng. Ngày nào họ cũng vào chuồng bò và mùa hè đưa
bò đi ăn trên các bãi lầy và đồng cỏ, cho nên bò cái giờ này rất quen họ. Tất
cả họ đều rất tốt, vui vẻ, và chăm làm. Một con bò cái hiểu những người
chăn nó giá trị như thế nào lắm.
Bò lại còn có bao nhiêu chuyện để kể về cái trại. Dinh cơ này xưa đâu có
nghèo như giờ đây. Đất rộng lắm. Phần lớn là đầm lầy, rừng cây và bãi cỏ
lẫn đá. Không nhiều cánh đồng để trồng lúa mì, nhưng khắp nơi là những
bãi cỏ tốt. Đã có thời mà không một máng ăn nào bỏ trống, và chuồng bò
giờ đây bỏ hoang, đã chật những con vật rất đẹp. Chỗ nào cũng vui vẻ và
năng nổ. Khi bà chủ đến chuồng bò, bà khe khẽ hát, rồi hát to, và tất cả các
bò cái kêu lên vì vui mừng khi nghe tiếng chân bà đến.
Nhưng ông chủ chết, lúc các con đều còn nhỏ và chưa thể làm gì hết, thế
là bà chủ đảm đang phải gánh vác cái trại, gánh vác tất cả công việc, và tất
cả những mối lo âu. Bà khỏe như đàn ông, và bà đi cày, đi gặt. Buổi tối, đến
vắt sữa các bò cái, lắm khi mệt quá bà khóc. Nhưng chỉ nghĩ đến đàn con là
đủ để cho bà can đảm trở lại. Bỗng nhiên, quên hết lo phiền, bà lau nước
mắt, lắc mình cho hết buồn ngủ và lẩm bẩm: "Thôi kệ. Đến lúc đám trẻ lớn
