tuổi nào đó người ta ngày càng có ít người người viếng thăm, trừ phi người
ta có con cháu và những người này bị luật tự nhiên bó buộc. Tôi cho là cả
hai người cùng làm cho nhau sợ và họ nhìn nhau như muốn nói xin ông nói
trước đi không xin bà nói trước đi. Ông Charmette già hơn madame Rosa
nhưng trông ông khô hơn, còn bà Do Thái tứ phía dồi dào nên bệnh tật có
chỗ rộng rãi hơn nhiều. Mà nói chung với một bà già vốn từng phải là
người Do Thái nhiều thế thì mọi thứ khắc nghiệt hơn so với một ông nhân
viên Liên đoàn đường sắt quốc gia Pháp.
Madame ngồi trên ghế bành của mình, tay cầm chiếc quạt giữ lại từ
thời xưa, thời người ta còn tặng Madame những món quà dành cho phái
yếu, bị choáng mạnh đến nỗi không biết phải nói gì. Ông Charmette nhìn
Madame, ngay đơ với chiếc mũ trên đầu gối như thể ông đến đón Madame
đi, còn madame Do Thái đầu rung bần bật và mướt mồ hôi vì sợ. Dẫu sao
cũng buồn cười khi tưởng tượng cái chết có thể vào nhà và ngồi xuống, đặt
mũ lên đầu gối và nhìn thẳng vào mắt bạn như muốn nói đã đến giờ rồi. Tôi
thì tôi thừa sức thấy rằng đó chỉ là một ông Pháp thiếu đồng hương và túm
ngay cơ hội đánh tín hiệu về sự hiện diện của mình khi tin đồn madame Do
Thái sẽ không xuống đất nữa đã lan khắp công luận đến tận hiệu tạp hóa
Tunisie của ông Keibali nơi tất cả mọi tin tức đều về tụ hội.
Ông Charmette này có khuôn mặt rợp già, nhất là xung quanh hai con
mắt, những kẻ đầu tiên cứ trũng cả xuống và sống vò võ trong quận lỵ của
mình với dấu hiệu của tại sao, quyền nào, cái gì xảy đến với tôi. Tôi nhớ rõ
như in về ông, tôi nhớ ông ngồi thang ra sao trước mặt madame Rosa trên
tấm lưng mà ông không còn cúi xuống được nữa vì bệnh thấp khớp càng
già càng nặng, đặc biệt khi đêm về mát lạnh, điều thường xuyên xảy ra
những lúc trái mùa. Ở quầy đồ khô ông nghe phong thanh madame Rosa sẽ
không còn trụ lại được bao lâu nữa và Madame bị xâm hại ở các cơ quan
chính yếu giờ không còn tí công ích nào, và hẳn ông tin rằng một người
như vậy có thể hiểu ông hơn những người vẫn còn nguyên xi lành lặn, và
ông đã leo lên. Madame Do Thái thì hoảng loạn, đó là lần đầu tiên Madame
đón tiếp một ông Pháp Công giáo ngồi ngay đơ trực diện. Họ còn im lặng
