quốc Semit hay vì họ có những chiếc mũi thú vị. Chính người Ba Tư – nói
một thứ tiếng thuộc hệ ngôn ngữ Á Âu – đã truyền bá tiếng Aram, ngôn ngữ
của Assyria, Syria và Babylon. Người Ba Tư dạy cho người Ai Cập một thứ
tiếng không phải là ngôn ngữ bản địa của mình. Đơn giản, khi người Ba Tư
xâm chiếm Babylon, họ thấy các viên thư lại trong bộ máy chính quyền ở
đây chỉ có thể sử dụng tiếng Aram và không hiểu tiếng Ba Tư, do vậy tiếng
Aram đã trở thành quốc ngữ. Nếu viên thư ký của bạn chỉ có thể nhận lệnh
bằng tiếng Aram, thì đương nhiên Aram sẽ là ngôn ngữ bạn phải sử dụng.
Điều này dẫn tới một sự kỳ lạ là tiếng Aram lại được sử dụng ở vùng Mông
Cổ, theo những gì còn lưu lại được trong tiếng Syriac (tiếng Syriac là
phương ngữ phương Đông của tiếng Aram). Và nhiều thế kỷ sau, câu
chuyện này được lặp lại nhưng theo hướng ngược lại: người Ả-rập sử dụng
tiếng Hy Lạp trong chính quyền thời kỳ đầu của họ vào khoảng thế kỷ 7
hoặc 8. Trong thời kỳ Hy Lạp hóa
, tiếng Hy Lạp thay thế Aram trong vai
trò ngôn ngữ cầu nối ở Levant, và các viên thư lại ở Dasmacus lưu giữ hồ sơ
bằng tiếng Hy Lạp. Nhưng không phải người Hy Lạp truyền bá tiếng Hy
Lạp ra khắp vùng Địa Trung Hải, mà do người La Mã đẩy nhanh sự phổ
biến của tiếng Hy Lạp, bởi họ sử dụng ngôn ngữ này trong các công việc
hành chính ở phần phía đông của Đế quốc cũng như ở miền duyên hải vùng
Levant – kinh Tân Ước được viết bằng tiếng Hy Lạp của Syria.
Jean-Louis Rheault, một người bạn Canada gốc Pháp đến từ Montreal của
tôi, đã than khóc cho sự biến mất của tiếng Pháp trong cộng đồng người
Canada gốc Pháp sinh sống ngoài các khu vực tỉnh lị chật hẹp, bằng bình
luận sau đây: “Ở Canada, khi chúng tôi nói ai đó thông thạo hai ngôn ngữ,
thì nghĩa là người đó chủ yếu nói tiếng Anh, và khi nói ai đó biết tiếng Pháp,
thì nghĩa là người đó thông thạo hai ngôn ngữ.”
GEN VÀ NGÔN NGỮ
Khi xem xét những dữ liệu di truyền của vùng Đông Địa Trung Hải cùng với
Pierre Zalloua, một nhà di truyền học cộng tác với tôi, chúng tôi thấy rằng
cả hai quốc gia xâm lược là Thổ Nhĩ Kỳ và Ả-rập đều để lại rất ít gen; và
