Phần phụ lục cuốn ba
THÊM MỘT SỐ ĐIỀU KỲ LẠ VỀ
TẬP THỂ
C
uốn sách Thăng hoa trong nghịch cảnh bàn về sự thất bại trong vai trò
đại diện của giá trị trung bình khi có sự hiện diện của các mối quan hệ phi
tuyến tính và những sự bất đối xứng tương tự như nguyên tắc thiểu số. Vì
vậy, bây giờ chúng ta hãy đi xa hơn nữa:
Hành vi trung bình của những người tham gia thị trường sẽ không giúp
chúng ta hiểu được hành vi phổ quát của thị trường.
Bạn có thể coi thị trường như là thị trường và cá nhân như là cá nhân, nhưng
thị trường không phải là tổng số của các cá nhân trung bình (tổng số được
tính bằng cách lấy giá trị trung bình nhân với một hằng số, do vậy cả hai giá
trị đều bị ảnh hưởng như nhau). Nhờ phần bàn luận ở trên về sự tái chuẩn
hóa, bây giờ chúng ta đã có thể hiểu rõ ràng về những luận điểm này. Nhưng
để chỉ ra được sai lầm trong những tuyên bố của toàn thể lĩnh vực khoa học
xã hội, chúng ta phải tiến thêm một bước:
Những thí nghiệm tâm lý học thực hiện trên các cá nhân thể hiện những
“thiên kiến” không cho phép chúng ta tự động suy ra cái toàn thể hay hành
vi tập thể, và cũng không giúp chúng ta hiểu về hành vi của các nhóm.
Bản chất con người không được định nghĩa bên ngoài phạm vi các giao dịch
liên quan đến những người khác. Hãy nhớ rằng chúng ta không sống một
mình mà sống trong tập thể, và gần như không có gì quan trọng lại chỉ liên
quan đến một cá thể tách biệt – đây vốn vẫn là việc thường được thực hiện
trong các công trình ở phòng thí nghiệm
.
