THỢ ĐÓNG GIÀY GHEN TỊ VỚI THỢ ĐÓNG GIÀY
Sở dĩ người bình thường không có miệng lưỡi chua ngoa gay gắt như “giới
trí thức” và giới cầm quyền là vì sự ghen tị không phát tán quá xa và cũng
không vắt ngang qua nhiều tầng lớp xã hội. Sự ghen tị không bắt nguồn từ
những người nghèo khổ, vốn còn mải bận tâm đến việc cải thiện hoàn cảnh
của mình, mà đến từ tầng lớp bàn giấy. Một cách đơn giản, có vẻ như các vị
giáo sư đại học (những người đã “thành đạt”) và những người có nguồn thu
nhập ổn định lâu dài, dưới dạng biên chế chính thức trong nhà nước hay giới
hàn lâm, là những người tin tưởng nhiệt thành vào luận điểm của Piketty.
Qua các cuộc trao đổi, tôi đi đến chỗ tin rằng những người bỏ qua thực tế để
hướng lên trên (tức là so sánh bản thân với những người giàu có hơn) là
những người muốn chủ động tước quyền sở hữu của người giàu. Cũng như
với mọi phong trào cộng sản, những người hào hứng chấp nhận các học
thuyết về cách mạng sớm nhất thường là giai cấp tư sản hoặc giai cấp bàn
giấy. Như vậy, sự ghen tị giai cấp không đến từ một tài xế xe tải ở Nam
Alabama, mà đến từ một vị TTNĐ có bằng cấp của Ivy League, sống ở New
York hay Washington, Quận Columbia (ví dụ như Paul Krugman hay Joseph
Stiglizt
), tự cho mình những đặc quyền và bất mãn vì thấy một số người
“kém thông minh hơn” lại giàu có hơn.
Trong cuốn Rhetoric (Tu từ pháp), Aristotle đã chỉ ra rằng ghen tị là điều dễ
gặp với những người gần gũi với bạn: những người ở tầng lớp dưới thường
dễ ghen tị với họ hàng hay với tầng lớp trung lưu hơn là ghen tị với tầng lớp
siêu giàu. Và câu thành ngữ Không ai là nhà tiên tri trên chính mảnh đất của
mình
, qua đó biến sự ghen tị trở thành một yếu tố mang tính địa lý (vốn
thường bị nhầm là bắt nguồn từ Jesus), thực ra bắt nguồn từ phần này trong
cuốn Rhetoric. Chính bản thân Aristotle cũng phát triển từ Hesiod
: thợ
đóng giày ghen tị với thợ đóng giày, thợ mộc ghen tị với thợ mộc. Sau này,
Jean de La Bruyère viết rằng sự ganh ghét xuất hiện trong cùng một môn
nghệ thuật, cùng một loại tài năng, hay cùng một điều kiện sống.
