giống hệt. Và như vậy, họ cần phải ganh đua với nhau, bắt đầu một cuộc đua
nhàm chán và mệt mỏi.
Do người giàu đã tách khỏi hoạt động giao du theo chiều dọc với người
nghèo, nên người nghèo trở thành một khái niệm thuần túy mang tính lý
thuyết, chỉ còn được nhắc đến trong những cuốn sách giáo khoa. Như đã nói
ở chương trước, tôi chưa từng thấy một vị giáo sư Cambridge thủ cựu nào
lại giao du với cánh tài xế taxi người Pakistan hay tập tạ cùng với những
người nói giọng tỉnh lẻ. Do vậy, giới trí thức cho rằng họ có quyền coi người
nghèo như một khái niệm – một khái niệm do chính họ tạo ra. Vì thế, họ dần
đi đến chỗ tin rằng mình biết điều gì là tốt nhất cho người nghèo.
ĐỒNG CẢM VÀ GẮN KẾT TƯƠNG ĐỒNG
Hãy nhớ lại vấn đề về quy mô, ý tưởng cho rằng các nguyên tắc đạo đức của
con người không mang tính phổ quát; chúng thay đổi tùy vào việc một
người có phải là “người Thụy Sỹ” hay không, nghĩa là có phải người ngoài
hay không.
Điều tương tự cũng áp dụng cho sự đồng cảm (trái ngược với sự ghen tị).
Bạn có thể thấy con người đồng cảm hơn với những người cùng tầng lớp.
Theo truyền thống, tầng lớp thượng lưu thường cứu vớt những người thuộc
các gia đình thượng lưu hết thời khác bằng cách để họ trở thành “quản gia”.
Hình thức bảo vệ nội nhóm này có chức năng tự bảo vệ, nhưng chỉ phát huy
hiệu quả đối với một số ít người và không thể phổ quát hóa:nếu bạn lo cho
con cháu tôi khi chúng gặp nạn, thì tôi sẽ lo cho con cháu bạn.
DỮ LIỆU, GIẺ RÁCH
Một bài học khác từ cuốn sách đầy tham vọng của Piketty: nó chứa cơ man
nào là bảng biểu. Bài học ở đây là: Điều mà chúng ta học được từ các
chuyên gia trong thế giới thực là dữ liệu không nhất thiết phải theo đúng
chuẩn mực. Một lý do khiến tôi – một chuyên gia về xác suất – lại bỏ phần
dữ liệu khỏi cuốn Thiên nga Đen(ngoại trừ cho mục đích minh họa) là đối
