Chương 8
MỘT CHUYÊN GIA TÊN LÀ LINDY
C
ô là chuyên gia duy nhất – Đừng ăn bánh phô mai của họ – Siêu-chuyên
gia đánh giá bởi siêu-siêu-chuyên gia – Mại dâm, phi mại dâm, và nghiệp
dư.
Lindy là một nhà hàng ở New York, bây giờ đã trở thành một điểm thu hút
khách du lịch. Nhà hàng này tự hào khoe rằng họ nổi tiếng vì món bánh phô
mai, nhưng thật ra nó được các nhà vật lý học và toán học biết đến từ hơn 50
năm qua do phương pháp duy nghiệm
được phát triển ở đây. Những diễn
viên tới đây tụ tập và bàn tán về những diễn viên khác phát hiện ra rằng nếu
một chương trình Broadway kéo dài được, ví dụ, 100 ngày, thì tuổi thọ
tương lai của nó sẽ là thêm 100 ngày nữa. Với những chương trình kéo dài
được 200 ngày, thì tuổi thọ tương lai của chúng sẽ là thêm 200 ngày nữa.
Dần dà, phương pháp tự nghiệm này được gọi là hiệu ứng Lindy.
Xin có lời cảnh báo với độc giả: hiệu ứng Lindy là một trong những phương
pháp duy nghiệm hiệu quả, chắc chắn, và mang tính phổ quát nhất mà tôi
từng biết; tuy nhiên, món bánh phô mai ở Lindy thì… kém xuất sắc hơn
nhiều. Theo hiệu ứng Lindy, khả năng cao là nhà hàng này sẽ không thể tồn
tại lâu.
Có nhiều mô hình toán học có thể khớp với câu chuyện này, dẫu chưa hoàn
toàn, cho đến khi a) mô hình của bạn thực sự hiểu rằng có thể hiểu hiệu ứng
Lindy tốt nhất thông qua việc sử dụng lý thuyết về sự mong manh và khả
năng thăng hoa trong nghịch cảnh, và b) nhà toán học Iddo Eliazar biểu diễn
nó qua một cấu trúc xác suất. Thực ra, lý thuyết về sự mong manh trực tiếp
dẫn đến hiệu ứng Lindy. Nói đơn giản, tôi và các cộng sự đã cố gắng định
nghĩa sự mong manh là sự nhạy cảm với hỗn loạn: con cú bằng sứ đặt trên
